Are we ready for unexpected situations!

✪ Too much comfort ultimately leads to much discomfort
✪ Over dependence on technology is dangerous
✪ Are children prepared to face challenging situations?
✪ Suppose if internet is down for 5 days, WHAT we will do?
✪ Petrol is finishing, what if it happens tomorrow?
✪ Calamities are on their way
✪ How we can help ourselves and others in an emergency?

There was a science- story written by Dr. Jayant Narlikar. All tasks on the Earth are done by machines. Some computers control these machines. Later on number of the computers becomes so huge that one super computer controls them. And then one day, this super computer stops helping us! It leads to a dangerous situation. We are already seeing this happen. Such things are happening.  We have started to get all things done from the machines. We find the location on google map. We get the place, but we don’t understand the road and the surrounding. As we search the information on mobile, our dialogue with fellow humans cease. And as we go everywhere “without mistaking”, the joy of losing gets away. We lose our capacities for things which we start getting done by the machines. This slowly leads to decay of our capacities. When we easily use a two- wheeler, our walking reduces. When we get instant answers on the internet, our persistence, patience and learning in seeking ceases. 

Today everywhere it is the technology. And too much of anything is not desirable. Even too much technology and too much comfort also. Some jerks should be there. We should remain grounded. And the obsession to "further, more and better" is not good. That day's horror airplane crash! Experts are analyzing it. But the situation is such that we feel afraid of the technology. How much advanced the technology is, the question arises- are we sufficiently deep rooted in it? Also competitions of the technology and newly evolving systems! That can also lead to unprecedented chaos.  

Just getting advanced technology is not sufficient. One needs understanding. New changes and reforms should be reflected in human behaviour also. If this does not happen, then we just upgrade without updating our understanding. We do not develop our insights and understanding as we develop our technology. We then lack social and individual maturity. Today the passion to go further is leading to many stresses. Cities have become feeble. Somewhere there are modern facilities, posh colonies and accessories. But an half- hour rain disturbs it all. Today we are very much eclipsed by technology. Everything is happening with the technology and the internet. Suppose, the internet is down for 5 days! Petrol is going soon! Then what? We need to think on this. 

Calamities are just round the corner. They are coming everywhere. When we see news from all directions, we feel we are going towards instability. Henceforth, we need to expect only the least expected. We need to prepare ourselves as well as our next generation for this. This is required at many layers. For girls, we need to talk to them- what will you do when you feel some danger? We need to take such drills. You are going alone and suddenly someone stops you there, then what will you do? Or what will you do if your school bus catches fire? We need to do such simulations. We also need to think about our alternative skills in case our sources of money do not remain available or accessible. And if one is anticipating and prepared, then everyone has the capacity to find a way.  For this, one needs to be prepared. They say- the more you sweat in peace, the less you bleed in war! The more we are prepared, the less we suffer. 

(Thanks for reading. You can share with your near ones. -Niranjan Welankar 09422108376. Sky watching, meditation, fun- learn and fitness sessions. Date of writing this article: 14 June 2025)

Recent experiments and activities updated on the blog: 

Magical effect of triangular shape 
Make a rainbow!
Refraction of light 
Make your own wind mill!
Powerful balloon!
Using cooked rice a glue
Reflection of sound!

आपण अनपेक्षित परिस्थितीसाठी तयार आहोत का!

✪ Too much comfort ultimately leads to much discomfort
✪ तंत्रज्ञानावर अति अवलंबून असणे घातक
✪ कठिण परिस्थितीला सामोरं जाण्याबद्दल मुलांची तयारी होते का?
✪ समजा पाच दिवस इंटरनेट बंद पडलं तर आपण काय करू?
✪ पेट्रोल तर संपणार आहे. ते उद्या झालं तर?
✪ आपत्ती येणारच आहेत
✪ आणीबाणीमध्ये आपण स्वत:ला व इतरांना मदत कशी करू शकतो?

डॉ. जयंत नारळीकरांची एक विज्ञानकथा होती. पृथ्वीवर सर्व कामे यंत्रे करत जातात. ह्या यंत्रांचं नियंत्रण काही कंप्युटर्स करतात. आणि हे कंप्युटर्सही नंतर इतके वाढतात की, त्यांचं नियंत्रण एक सुपर कंप्युटर करतो. आणि जेव्हा हा सुपर कंप्युटर मानवाला मदत करेनासा होतो, तेव्हा बिकट स्थिती होते. आपण ह्याचीच अनेक उदाहरणं खूप बघत आहोत. अशा घटना घडत आहेत. सगळ्या गोष्टी आपण यंत्रांकडून करून घेत आहोत. गूगल मॅपवर ठिकाण बघतो. पत्ता तर मिळतो, पण वाटेतल्या रस्त्याचं व परिसराचं आकलन होत नाही. मोबाईलवर माहिती शोधल्यामुळे माणसांसोबतचा संवाद खुंटतो. आणि "कुठेच न चुकता"‌ गेल्यामुळे हरवण्यातली मजाही जाते. आणि जी गोष्ट आपण यंत्रांकडून करायला लागतो, तिची आपली क्षमता गमवत जातो. आणि त्यातून हळु हळु आपल्या क्षमतेचाच र्‍हास होतो. दुचाकी सहज उपलब्ध झाली की, चालणं कमी होत जातं. इंटरनेटवर सतत लगेच उत्तर मिळालं की, शोधण्यातली मजा, जिद्द आणि शिकणं कमी होत जातं. 

आज सगळीकडे अति तंत्रज्ञान झालंय. आणि अति कशाचाच बरा नसतो. अगदी तंत्रज्ञानाचाही व कम्फर्टचाही. थोडे धक्के हवेत. थोडे पाय जमिनीवर हवेत. आणि सतत "आणखी पुढे, अधिक उत्तम" ही हावसुद्धा बरी नाही. परवाचा भयावह विमान अपघात! त्याचं विश्लेषण त्यातले जाणकार मंडळी करत आहेत. उच्च तंत्रज्ञानाची भिती वाटावी अशी स्थिती आहे. तंत्रज्ञान कितीही उच्च होवो, त्यासोबतचा माणूस तितका घट्ट पाळंमुळं रोवून उभा आहे का हा प्रश्न पडतो. शिवाय तंत्रज्ञानातली प्रतिस्पर्धा, त्यामधील सतत नवीन येणार्‍या प्रणाल्या. त्यातूनही अनपेक्षित गुंते होऊ शकतात.  

नुसतं उच्च तंत्रज्ञान मिळून चालत नाही. समज विकसित व्हावी लागते. आणि नवीन बदल किंवा सुधारणा ह्यांचं प्रतिबिंब माणसाच्या कामातही उमटावं लागतं. एम- एटीच्या ऐवजी अपाचे येते, पण चालवणारा पुढे समजदार होतो का, हा प्रश्न उरतो. तंत्रज्ञान आलं, पण बाकी सामाजिक व व्यक्तिगत समज पुढे गेली का हा प्रश्न राहतो. तितकी समजबुद्धी व परिपक्वता येते का, हा प्रश्न राहतो. सतत पुढे पुढे जाण्याच्या हव्यासामुळे आज खूप वेगवेगळे तणाव होत आहेत. शहरांची‌ अवस्था अतिशय नाजुक झाली आहे. कुठे कुठे अत्याधुनिक सुविधा, पॉश वसाहती, सुखसोयी. पण अर्धा तासाचा पाऊस सगळं विस्कळीत करतो. आणि आज तंत्रज्ञानाने आपल्याला कमालीचं ग्रासलेलं आहे. सगळं काही तंत्रज्ञानाने व इंटरनेटने होतंय. उद्या समजा ५ दिवस इंटरनेट ठप्प झालं तर काय होईल? पेट्रोल तर जाणारच आहे. त्यावर आपल्याला विचार करून ठेवावा लागेल. 

वेगवेगळ्या आपत्ती‌ येतच राहणार आहेत. सगळीकडेच येणार आहेत. सगळीकडच्या बातम्या बघता आपण अस्थिरतेकडेच जातोय असं म्हणावं लागेल. अनपेक्षित तेच होईल अशी अपेक्षा इथून पुढे करावी लागेल. आपल्याला सज्ज राहावं लागेल, पुढच्या पिढीलाही सज्ज करावं लागेल. अनेक प्रकारे- अनेक संदर्भात हे करावं लागेल. मुलींच्या संदर्भात तर काही धोका झाला तर तू काय करशील हे बोलावं लागेल. अशा स्थितीचे ड्रिल्स द्यावे लागतील. तू एकटीने जात आहेस आणि अचानक कोणी मध्ये आला, तर काय करशील? किंवा स्कूलबसला आग लागली, तर तुला काय काय करता येऊ शकतं? असे सिम्युलेशन्स करावे लागतील. आपल्याला पैसे देणारे स्रोत जर उपलब्ध राहिले नाहीत तर आपल्याकडे दुसरी कुठली कौशल्य आहेत ज्यांचा आपण उपयोग करू शकतो, हेसुद्धा बघून ठेवावं लागेल. आणि जर पूर्वकल्पना असेल- पूर्व तयारी असेल तर त्या स्थितीतून मार्ग काढण्याची क्षमता निश्चितच प्रत्येकात असते. पण त्यासाठी तयारी हवी. सज्जता हवी.  आणि म्हणतात ना- the more you sweat in peace, the less you bleed in war! तशी आपली तयारी जितकी जास्त, तितकी आपल्याला कमी झळ बसेल. 

(वाचल्याबद्दल धन्यवाद. लेख जवळच्यांसोबत अवश्य शेअर करावा. -निरंजन वेलणकर 09422108376. आकाश दर्शन, ध्यान, फन- लर्न व फिटनेस सत्र. लेख लिहीण्याचा दिनांक: 14 जून 2025)

ब्लॉगवरचे गेल्या काही दिवसांमधले प्रयोग व गमती: 

त्रिकोणी आकाराचा जादुई परिणाम 
इंद्रधनुष्य बनवा!
प्रकाशाचे अपवर्तन (refraction) 
पवनचक्की तयार करा!
पॉवरफुल फुगा!
भाताच्या शीताचा डिंक
आवाजाचे परावर्तन (रिफ्लेक्शन)!