Fun and experiment no. 31

Experiment 31. Eye- illusions!

This is a very interesting experiment. You need just one scale. The one which you use for measurement. Now move it up- down so rapidly with full flow of your hand. Move up- down. Then it will look like you are having two- three scales! If an object moves so quick, then our eyes cannot see it as an image, rather see it as a movie. An illusion is created that there are many scales. You can do this with a rope also. If you move it so quickly, it will appear that you are having multiple ropes. By using this illusion, movies are created. A movie is nothing but a sequence of many images in short time (for example 24 images in 1 second). If there are such quick images, then our brain perceives them as a movie and not as separate images. You can also make such images and show them quickly and back to back. Then it will look like a movie.

Activity 31. Do rapid skipping!

If you or your friend is fond of skipping, then this can also be used. If you skip too fast, then the rope appears to be present everywhere. Even if you take photographs of such activities, then they show as if the objects are moving. You can use mobile of elders for a very interesting activity. By using pro- mode of the mobile, you can set shutter speed to 4 seconds. Keep time gap of 3 seconds. Now gently throw a ball on the floor. If you do proper setting and click properly, you can capture a string of balls- i.e. rope of balls! By the same setting, you can even capture airplanes in the night sky. And instead of one airplane, there will be a continuous airplane going constantly. Think and try!

प्रयोग 31. दृष्टी भ्रम (Eye- illusions)!

हा एक खूप गमतीदार प्रयोग आहे. तुम्हांला फक्त एक पट्टी हवी. मोजमापाची पट्टी. आता ती हातात धरून वेगाने खालीवर फिरवा. हात चटकन खाली- वर झाला पाहिजे. असं गतीने केलंतर तर बघताना वाटेल की, तुमच्याकडे दोन- तीन पट्ट्या आहेत! जर एखादी वस्तू खूप वेगाने हलली, तर आपले डोळे तिला एक प्रतिमा म्हणून नाही तर चलचित्र (मूव्ही) म्हणून बघतात. अनेक पट्ट्या आहेत असा दृष्टी भ्रम तयार होतो. दोरीला जोराने उडवूनसुद्धा तुम्ही हे करू शकता. अनेक दो-या आहेत असं दिसतं. ह्याच दृष्टी भ्रमाचा उपयोग करून चलतचित्रे (मूव्हीज) बनवल्या जातात. मूव्ही म्हणजे अगदी थोड्या वेळात समोर आलेल्या अनेक इमेजेसचा क्रम असतो (उदाहरणार्थ 1 सेकंदामध्ये 24 इमेजेस). अगदी कमी वेळात इतक्या इमेजेस समोर आल्या तर आपल्या मेंदूला त्या स्वतंत्र प्रतिमा न वाटता एक मूव्ही वाटतो. तुम्ही अशा प्रतिमा तयार करून त्यांना वेगाने व क्रमाने दाखवू शकता. ते मूव्हीसारखं दिसेल.

गंमत 31. दोरीवरच्या उड्या अगदी वेगात!

जर तुम्हांला किंवा तुमच्या मित्र- मैत्रिणींना दोरीवरच्या उड्या आवडत असतील तर तेही करू शकता. तुम्ही खूप फास्ट केलेत तर दोरी सगळीकडे आहे असं दिसेल. अशा वेगवान कृतीचा फोटो घेतला तर त्यातही वस्तु हलताना दिसतील. तुम्ही मोठ्यांचा मोबाईल वापरून असा फोटोही घेऊ शकता. मोबाईलमध्ये प्रो- मोड वापरून व शटर स्पीड 4 सेकंद ठेवून तुम्ही हे करू शकता. टायमर 3 सेकंद ठेवा. आता हळुच एक चेंडू फरशीवर फेका. तुम्ही योग्य सेटींग करून योग्य प्रकारे फोटो घेतला, तर तुम्हांला एक चेंडू नाही तर चेंडूंची माळ दिसेल- एक सलग चेंडू पुढे जाताना दिसेल! हेच सेटींग वापरून तुम्ही रात्री आकाशात विमानाचाही फोटो घेऊ शकता. आणि असा फोटो घेतला तर एक विमान नाही तर विमानाची एक मालिका दिसेल! विचार करा व प्रयत्न करून पाहा!

Fun and experiment no. 30

Experiment 30. Water getting pulled

Take one old plastic bottle. Make a small hole on its lid by using a pin. Now fill up the bottle by water and keep it upside down. Water will flow as a minute stream. Now take one iron rod. Rub it on a napkin for some time. Now again keep the bottle upside down and let the water flow. Take the rod near the water drops. Drops will be attracted in the direction of the rod and direction of their flow will change. Reason for this is weak double magnetic property of water. Due to this property, water drops can be pulled or pushed.

Activity 30. Calculate speed of sound by using thunderbolts!

These days it is raining with thunderbolts! First we see huge lightening and hear its sound after some seconds! Speed of the light is enormous- i.e. three lac kilometers per second! But speed of light is not that much. We can measure it. For this, we will use the rain thunderbolts. When it will rain and you will see thunderbolts, do this observation. Measure the time in seconds from the moment of lightening till the sound reaching to you. Suppose if the thunderbolt is around 1 km from your house, then its sound will not reach instantly. Around three seconds gap will be there. If you observe a little and calculate the time gap, you can calculate speed of sound! Do observe and do try!


प्रयोग 30. ओढलं जाणारं पाणी

एक जुनी रबरी बाटली घ्या. तिच्या झाकणाला टाचणीने एक छोटे छिद्र करा. बाटली पाण्याने भरून उलट करा. पाणी बारीक धारेने पडू लागेल. एक लोखंडी गज घ्या. तो नॅपकिनवर थोडा वेळ घासा. आणि मग बाटली उलट करून पाण्याची बारीक धार सोडा. गज धारेखाली न्या. गज ज्या दिशेला असेल, तिथे पाण्याचे थेंब खेचले जातील आणि त्यांची दिशा बदलेल. हे होण्याचं कारण म्हणजे पाण्यामध्ये कमकुवत दुहेरी चुंबकत्व असतं. त्यामुळे पाण्याचे बिंदू ओढले किंवा ढकलले जाऊ शकतात.

गंमत 30. विजेच्या मदतीने आवाजाचा वेग मोजा!

सध्या विजांच्या गडगडाटासह पाऊस पडतोय. पहिले वीज चमकते व काही सेकंदांनंतर गडगडाट ऐकू येतो! प्रकाशाचा वेग प्रचंड मोठा म्हणजे सेकंदाला तीन लाख किलोमीटर आहे. पण आवाजाचा वेग इतका मोठा नाही आहे. तो आपण मोजू शकतो. त्यासाठी पावसाळ्यातल्या विजांच्या गडगडाटाचा वापर करू. जेव्हा पाऊस सुरू होईल व वीजा चमकू लागतील तेव्हा हे निरीक्षण करा. तुमच्या घरापासून काही अंतरावर वीज चमकल्यावर तिचा आवाज ऐकू येईपर्यंत किती सेकंद जातात हे मोजा. समजा अंदाजे तुमच्यापासून वीज एक किलोमीटर अंतरावर असेल तर ती चमकल्या चमकल्या तिचा आवाज येणार नाही. त्यासाठी सुमारे तीन सेकंद लागतील. थोडं निरीक्षण केलं व वीज कुठे चमकली व किती सेकंदांनी आवाज ऐकू आला हे गणित केलं तर तुम्हांला आवाजाचा वेग काढता येईल! निरीक्षण करा व प्रयत्न करा!

Fun and experiment no. 29

Experiment 29. Make Moon phases

Take a ball. Tie it to a string in such a way that you can easily lift it and hang it. In the night, make complete darkness in one room. By using a small torch of mobile flash light, observe the ball from various angles. When there is a ninety degree angle between the ball, you and the light, then the ball will show half illuminated moon- the first quarter moon. When you will be very close to the light source and when the ball is facing straight you, then it will be the full moon phase of the ball. In this way, you can do all phases including even new moon phase (Amawas). If you wish, you can also place the ball in one carton box and observe light falling on it through holes. Or you can use a gourd (pumpkin) or a large pot in your backyard and observe light falling on it. It will also show the same phases.

Activity 29. Phases of planes

In the same manner, you can understand phases of Venus and Mercury. Remember sequence of planets in the solar system and visualize positions of Sun, Mercury, Venus and Earth. Send light on the ball by visualizing positions of these inner planets. Suppose you are looking at me from front and if there is a light behind me, then my face will only be partially illuminated. It cannot be fully illuminated as the light is from behind. Therefore Mercury and Venus also show phases like Moon and they are never 100% illuminated as we see.

प्रयोग 29. चंद्राच्या कला तयार करा

एक चेंडू घ्या. त्याला एका दोरीने असं घट्ट बांधा की तो तुम्हांला सहजपणे उचलता येईल व टांगता येईल. रात्री एका खोलीमध्ये पूर्ण अंधार करा. छोटा टॉर्च किंवा मोबाईलचा फ्लॅश वापरून वेगवेगळ्या कोनातून त्या चेंडूचं निरीक्षण करा. चेंडू, प्रकाश व तुम्ही ह्यामध्ये जेव्हा काटकोन असेल तेव्हा चेंडूची अष्टमी असेल. जेव्हा तुमच्या अगदी जवळून प्रकाश समोरच्या चेंडूवर पडत असेल तेव्हा चेंडूची पोर्णिमा असेल. अशाच प्रकारे अमावस्या व सगळ्या कला करून पाहा. तुम्ही वाटल्यास एका खोक्यामध्येही चेंडू ठेवून वेगवेगळ्या कोनातून त्याच्यावर प्रकाश पाडून कला बघू शकता. किंवा अंगणामध्ये एखादा भोपळा व माठ लांब ठेवला असेल तर तोही अशी कला दाखवेल.

गंमत 29. ग्रहांच्या कला

ह्याच पद्धतीने तुम्ही शुक्र व बुधाच्या कलाही समजून घेऊ शकता. सूर्यमालेतील ग्रहांच्या क्रमानुसार सूर्य, एक एक ग्रह व पृथ्वीची स्थिती कशी असेल, ह्याची कल्पना करा व चेंडूच्या स्थितीनुसार प्रकाश सोडून पाहा. समजा तुम्ही मला समोरून बघत आहात व माझ्या मागच्या बाजूला जर दिवा असेल तर माझ्या पूर्ण चेह-यावर कधीच प्रकाश येऊ शकत नाही. चेह-याच्या मर्यादित भागावरच तिरपा प्रकाश पडतो. त्यामुळे बूध व शुक्र हेसुद्धा चंद्रासारख्या कला दाखवतात व आपल्याला कधीच ते शंभर टक्के प्रकाशित दिसत नाहीत.

Fun and experiment no. 28

Experiment 28. Play of light and darkness

This is very simple. Find one such room that is closed and light does not enter it from anywhere. Open one window of that room in such a way that Sunlight should enter the room. Through the opening of the window, light should come only at a specific area. Observe what you see there. If in a dark room, there is a small lit space, then we observe dust particles there. Actually dust particles are everyhere. But they cannot be observed in light as they need contrasting background. They are also not visible in complete darkness. That's why they need both light as well as dark background to be visible. Dust particles reflect light, but we need a dark contrast to see that! And remember, we don't see anything, we actually see the LIGHT reflecting from it!

Activity 28. Have you seen stars in the day?

Similar to dust particles, we need light and darkness to observe rain drops in the night. In the light of lamps rain drops shine under the backdrop of darkness. Have you seen stars in the day? Except for one star, of course. One star is visible only in the day. But in the day, there are stars in the sky. But they are not visible as they need constrast. But a bright Moon is visible in day time also. And the third brightest object in our sky after the Sun and the Moon- Venus is also visible sometimes in the daylight. If we know its exact position in the sky, then we can see it as a tiny shining point in front of the blue sky!


प्रयोग 28. अंधार व प्रकाशाचा खेळ

हा प्रयोग अगदी सोपा आहे. एक अशी खोली शोधा जी बंद आहे आणि कुठूनही त्या खोलीत प्रकाश येत नाही. त्या खोलीची एक खिडकी थोडी उघडा. खिडकीतून सूर्यप्रकाश आत आला पाहिजे. झरोख्यातून फक्त एका मर्यादित जागेत प्रकाश पडेल अशी व्यवस्था करा. त्यावेळी तुम्हांला काय दिसतं ह्याचं निरीक्षण करा. अंधा-या खोलीत जर प्रकाशाची एक छोटी पट्टी असेल तर त्यात धुळीचे बारीक कण दिसतात. खरं तर सगळीकडे धुळीचे कण असतातच. पण ते प्रकाशात दिसत नाहीत कारण त्यांना विरुद्ध प्रकारची पार्श्वभूमी आवश्यक असते. आणि पूर्ण अंधारातही ते दिसू शकत नाहीत. म्हणून उजेड व अंधार दोन्ही‌ असताना ते दिसतात. धुळीच्या कणांवरून प्रकाश परिवर्तित होतो पण तो बघायला अंधाराची पार्श्वभूमी लागते! आणि हो, आपल्याला कोणतीच वस्तु दिसत नाही तर त्या वस्तुवरून परावर्तित होणारा प्रकाश फक्त दिसत असतो!

गंमत 28. दिवसा तारे बघितले आहेत का?

धुळीच्या कणांप्रमाणेच रात्री पाऊस पडताना बघण्यासाठी हेच आवश्यक असतं. दिव्याखालच्या प्रकाशात पाऊस दिसतो व त्यामागे असलेल्या अंधारात पावसाचे थेंब चमकतात. तुम्ही कोणी दिवसा तारे बघितले आहेत का? एक तारा सोडून. एक तारा फक्त दिवसाच दिसतो. दिवसाही आकाशात सगळे तारे असतात. पण ते दिसत नाहीत, कारण त्यांच्यासाठी अंधार आवश्यक असतो. पण ठळक असलेला चंद्र अनेकदा दिवसा दिसतो. आणि सूर्य व चंद्राखालोखाल आपल्या आकाशातला तिसरा तेजस्वी असलेला शुक्र मात्र कधी कधी दिवसा दिसतो. त्याची नेमकी जागा माहिती असेल तर तो दिवसाही निळ्या आकाशात एका बिंदूसारखा चमकताना दिसू शकतो!

Fun and experiment no. 27

Experiment 27. A straw piercing a potato!

Get one potato, one pencil and one straw. Try to insert the sharp end of the pencil into the potato. It will not move inside. Try for some time. Now use the straw to make a hole in the potato. When you pierce the straw, slight impact will be there and the straw will be twisted. It will not be pierced. Try this for some time. Now close the straw and lock the air inside the straw by using your finger. Now hit the potato with the straw! This time, it will be pierced and if you do it properly, the straw can come out from the other side of the potato! Reason for this is that when we close the air, there is air pressure inside the straw and it increases its force. Also, the potato is soft from within.

Activity 27. Straw, paper and carton- paper

You can do the same experiment differently. Now instead of the potato, try to pierce the straw on a folded paper. You can check till how many folds, the straw can pierce the paper. You can also use the carton paper. If it is slick, the straw can pierce it. In place of the straw, you an also use a small tube with the potato. In fact, you can do the same experiment with non- eatable black berry (jamun) fruit and grapes! Do you know this? Although water is soft and fluid than a rock, if continuously it keeps on falling on the rock, it breaks and moulds it.


प्रयोग 27. बटाट्यात आरपार जाणारा स्ट्रॉ

एक बटाटा, एक पेन्सिल आणि एक स्ट्रॉ घ्या. पेन्सिलीचं टोक बटाट्यामध्ये खूपसून बघा. ते आत जाणार नाही. प्रयत्न करून पाहा. आता स्ट्रॉच्या मदतीने बटाट्यामध्ये छिद्र पाडण्याचा प्रयत्न करा. थोडा आघात होऊन स्ट्रॉ वाकडा होईल व त्यामुळे स्ट्रॉ आत घुसणार नाही. काही वेळा असा प्रयत्न करा. आता स्ट्रॉला बोटाने वरून बंद करा. स्ट्रॉमध्ये हवा आतमध्ये अडकेल असा तो बोटाने बंद करा व जोराने बटाट्यावर मारा. आता तो आत खुपसला जाईल व थोडा प्रयत्न केला तर बटाट्याच्या आरपारही जाईल! हे होण्याचं कारण म्हणजे हवा बंद केल्यावर स्ट्रॉमध्ये हवेचा दाब तयार होतो व त्यामुळे आघाताचं‌ बल वाढतं. शिवाय बटाटा आतून मऊ असतो.

गंमत 27. स्ट्रॉ, कागद आणि पुठ्ठा  

हाच प्रयोग तुम्ही अजूनही वेगळा करू शकता. स्ट्रॉवर बोट ठेवून कागदाच्या घडीवर किंवा पुठ्ठ्यावर स्ट्रॉ खूपसून पाहा. पुठ्ठा जर पातळ असेल तर स्ट्रॉ आत जाऊ शकेल. कागद वापरत असाल तर स्ट्रॉ किती घड्यांच्या कागदातून आरपार जाऊ शकतो हे तपासून पाहा. बटाट्यासोबत तुम्ही स्ट्रॉच्या ऐवजी छोटी नळीसुद्धा वापरून बघू शकता. हाच प्रयोग तुम्ही खाण्यायोग्य नसलेल्या जांभूळ व द्राक्ष अशा फळांवरही करून बघू शकता! पाणी हे खडकापेक्षा अगदी मऊ व तरल असलं तरी सातत्याने खडकावर पाणी पडत राहिलं तर खडकही झिजतो व तुटतो हे तुम्हांला माहिती आहे ना?

Fun and experiment no. 26

Experiment 26. Balancing act of three sticks

Take three sticks from a match box. Or even ice- cream sticks would be good. Get one bottle filled with water. Place one stick hanging on a solid surface and place a heavy utensil on the stick. Only 1/3 part of the stick will be on the surface and remaining part will hang in the air. Tie a string or rope tightly to the bottle. Tie the bottle to the hanging stick by properly balancing its weight. The rope or the streak should be tight. Now take two more sticks. Place one stick horizontal in the rope and the second stick will be perpendicular to it (vertical). The two sticks will form inverse T shape. Place the sticks very tight. Now slowly remove the heavy utensil kept on the upper stick. Despite of any supporting weight, the bottle will remain hanging. The position of the three sticks balances the weight of the bottle. The three sticks hold each other tightly and therefore the weight is balanced.

Activity 26. Science behind sea- saw

While doing the above experiment, which experiment you recalled? Where else have you used the raft principle- seesaw principle? Remember one more example apart from the sea- saw. In your childhood have you played the game of viti- dandu (gili danda)? If not, get information about that game. With the help of your friends, you can yourself make gili danda. Observe how the gili is lifted while playing this game.

प्रयोग 26. तीन काड्यांचं संतुलन

काडेपेटीच्या तीन काड्या घ्या. किंवा आईसक्रीमच्या काड्याही चालतील. एक बाटली पाण्याने भरून घ्या. एक काडी ओट्यावर लटकेल, अशी ठेवा व काडीवर तवा किंवा जड भांडं ठेवा. काडी १/३ इतकीच ओट्यावर असेल व बाकीचा भाग हवेत असेल. बाटलीला एक दोरी किंवा सुतळी घट्ट बांधा. वजन ठेवलेल्या काडीला बाटली दोरीने लटकलेली राहील अशी अडकवा. दोरी किंवा सुतळी अगदी घट्ट बांधा. आता अजून दोन काड्या घ्या. एक काडी दोरीच्या मध्ये आडवी राहील व दुसरी काडी पहिली काडी व आडव्या काडीच्या मध्ये लंब (परपेंडीक्युलर) स्थितीमध्ये असेल. खालच्या दोन काड्यांद्वारे उलटा T तयार होईल. काड्या टाईट राहतील अशा ठेवा. आणि हळुच वरच्या काडीवरचं जड भांडं काढून घ्या. काडीला कोणताही आधार नसूनही बाटली लटकलेलीच राहील. तीन काड्यांच्या स्थितीमुळे बाटलीचे वजन तोलले जाते. तीन काड्या एकमेकांना घट्ट पकडतात व त्यामुळे वजन पेललं जातं.

गंमत 26. सी- सॉ मागचं विज्ञान

हा प्रयोग करताना तुम्हांला कोणता प्रयोग आठवतो? तराफा तत्त्वाचा (raft principle- seesaw principle) तुम्ही वापर आणखी कुठे केला आहे? सी- सॉ शिवाय अन्य एखादं उदाहरण आठवा. तुम्ही लहानपणी विटी दांडूचा खेळ खेळला आहात का? नसेल तर त्या खेळाची माहिती मिळवा. मित्रांच्या मदतीने विटी- दांडू बनवा. विटी- दांडू खेळताना विटी कशी उचलली जाते हे पाहा.

Fun and experiment no. 25

Experiment 25. Observation of flowing water

In the last experiment, we make holes to a bottle and observed when the water pours out and when it does not! Now we will observe one more thing. We need to have three holes at different height of the bottle. If you had done them, use the same bottle. Or take another old bottle. Make three holes at three different heights. Fill the bottle completely. Now when the lid is closed, water does not flow! But we want to observe its flow. So open the lid. Now water will pour out. But in different ways! Flow of water coming out depends on the height of the hole. That means pressure of the water column determines length of the flow. The hole where water has maximum pressure will pour water to longest distance! Relate this here- If you are staying at first floor or second floor on a multi- story building, tap water in your house will have more force than your friend staying at sixth or eight floor! Due to this very reason, lower floors need to use pressure control tools!

Activity 25. Memory game

For this, you need five or more persons. If possible, get 10 persons. Even elders can participate, it is very easy! Game is like this- The first person will say one word. The second will again say that word and add his own word. The third person will say first two words and add his or her third wor and so on! For example- I say Water, Ramesh says water, bottle. Reena says water, bottle and napkin. Isha says water, bottle, napkin and paper. Raj says water, bottle, napkin, paper and dish. Like this! Remember to remember and also remember to enjoy!


प्रयोग 25. वाहणा-या पाण्याचं निरीक्षण

आधीच्या प्रयोगात आपण एका बाटलीला छिद्रं करून त्यातून बाहेर येणारं व न येणारं पाणी बघितलं! आता आपण अजून एका गोष्टीचं निरीक्षण करू. त्यासाठी बाटलीमध्ये वेगवेगळ्या उंचीवर तीन छिद्रं करावी लागतील. जर तुम्ही‌ तशी छिद्र आधी केली असतील, तर करायची गरज नाही. तीच बाटली वापरा. जर तशी केली नसतील तर दुसरी जुनी बाटली घेऊन वेगवेगळ्या उंचीवर तीन छिद्रं करा. बाटली पाण्याने भरा. जेव्हा झाकण बंद असेल तेव्हा पाणी वाहणार नाही! पण आपल्याला त्याचं निरीक्षण करायचं आहे. म्हणून झाकण उघडा. आता त्यामधून पाणी बाहेर पडायला लागेल. पण त्याचं स्वरूप वेगवेगळं असेल! बाहेर किती जोराने पाणी येतं हे छिद्राच्या उंचीवर अवलंबून असतं. म्हणजे पाण्यावर किती दाब आहे ह्यानुसार पाणी किती बाहेर येईल हे ठरतं. जिथे पाण्याचा दाब सर्वाधिक असतो- सर्वांत खालच्या छिद्रावर- तिथून पाणी सर्वाधिक लांब येईल! समजा तुम्ही एका उंच इमारतीत पहिल्या किंवा दुस-या मजल्यावर राहात असाल, तर तुमच्या घरात नळाला असलेला पाण्याचा जोर हा सहाव्या किंवा आठव्या मजल्यावर राहणा-या तुमच्या मित्रापेक्षा जास्त असेल! ह्याच कारणामुळे खालच्या मजल्यांना दाब नियंत्रणासाठी व्यवस्था करावी लागते!

गंमत 25. लक्षात ठेवायला लक्षात ठेवा!

ह्या खेळासाठी पाच जण लागतील. 10 जण मिळाले तर उत्तम! मोठेही खेळू शकतात, अगदी सोपा खेळ आहे हा! खेळ असा आहे- पहिला जण एक शब्द म्हणेल. मग दुसरी व्यक्ती तो पहिला शब्द म्हणेल व स्वत:चा दुसरा शब्द म्हणेल. त्यानंतर तिसरा पहिले दोन्ही शब्द सांगून त्याचाही तिसरा शब्द सांगेल आणि हे पुढे चालू राहील! उदाहरणार्थ- मी पाणी म्हणालो, रमेश म्हणेल पाणी, बाटली. रीन म्हणेल पाणी, बाटली, नॅपकीन. ईशा म्हणेल पाणी, बाटली, नॅपकीन आणि कागद. राज म्हणजे पाणी, बाटली, नॅपकीन, कागद आणि काच! असं! लक्षात ठेवायचं लक्षात ठेवा! आणि एंजॉय करायचंही लक्षात ठेवा!

Fun and experiment no. 24

Experiment 24. Miraculous flow of water

This is a very easy experiment. All you need is just one old plastic bottle and a needle. Fill the bottle with water. Then tighten its lid. Now hold the bottle on sink. Get the needle and pierce one hole. Then make some more holes. While makig the holes, some drops will come out. But later on no water comes out! And now loosen the lid and suddenly water starts comig out! Again you tighten the lid and water stops coming out! This happens due to difference in air pressure inside the bottle. When the lid is closed, water tries to pour out resulting low pressure in upper part of the bottle. Pressure of outer air is more than this and so the air rushes inside and then stops the water! When the lid is open, water pressure is equal to the air pressure. So it comes out. Do this and show to your friends!

Activity 24. Create a random story! 

For this, you need 4-5 persons. By rotation, everyone will tell some words and the story will move ahead. The first person can say- "I was going to..." The second would say "to meet my friend..." The third would say "to plan our picnic, but suddenly..." and the story will go on! Do, enjoy and laugh!

प्रयोग 24. वाहणारं आणि थांबणारं पाणी 

हा अगदी सोपा प्रयोग आहे. ह्याच्यासाठी तुम्हाला फक्त एक जुनी प्लास्टिकची बाटली आणि एक सुई लागेल. बाटलीमध्ये पाणी भरा आणि तिचं झाकण घट्ट बंद करा. आता बाटली सिंकच्या वर धरा. सुईने एक बारीक छिद्र करा. आता आणखी काही छिद्र करा. छिद्र करताना थोडसं पाणी बाहेर सांडेल. पण नंतर पाणी अजिबात सांडणार नाही! आता तुम्ही वरचं झाकण ढिलं करा. अचानक पाणी बाहेर सांडायला लागेल!  परत झाकण बंद करा, पाणी परत बंद होईल! असं होण्याचं कारण पाण्याच्या बाटलीतला दाबामध्ये असलेला फरक हे आहे. जेव्हा झाकण बंद केलेलं असतं, तेव्हा छिद्रामधून पाणी बाहेर येण्याचा प्रयत्न करतं. पण पाणी जसा बाहेर येण्याचा प्रयत्न करतं, तसं बाटलीच्या वरच्या भागामध्ये हवेचा दाब कमी होतो. आणि बाहेरची जी हवा असते ती आतमध्ये येण्याचा प्रयत्न करते व पाण्याला बाहेर पडू देत नाही. आणि जेव्हा आपण झाकण उघडतो, तेव्हा पाण्याचा दाब आणि हवेचा दाब सारखाच होतो. त्यामुळे पाणी बाहेर पडू शकतं. करून पाहा, त्याचा आनंद घ्या आणि मित्रांनाही दाखवा!

गंमत 24. सगळ्यांनी मिळून सांगायची गोष्ट

ह्याच्यासाठी तुम्हाला चार-पाच जण लागतील. आळीपाळीने प्रत्येक जण काही शब्द सांगेल आणि मग गोष्ट पुढे जात राहील. उदा., पहिला जण म्हणू शकेल की "मी एका ठिकाणी चाललो होतो..." दुसरा म्हणेल "इतक्यात मला माझा मित्र भेटला..." तिसरा म्हणेल की "आम्ही पिकनिकला जायचं ठरवत होतो.." आणि चौथा म्हणेल "तेवढ्यात अचानक..." आणि ही गोष्ट अशी पुढे जात राहील! गोष्टीचा आनंद घ्या आणि भरपूर हसा!

Fun and Experiment no. 23

Experiment 23. Make your own electric motor!

For this, you may need help from your friends or elders. Take three small ring- like magnets. Cut a paper to make the shape of a star or +. Place the paper between two magnets. On the upside magnet, place one nail upside down (sharp end of the nail will be upwards). When you lift the nail, both the magnets and the + size of the paper too will be lifted. Take a small pencil cell. Place the nail on its down side. Due to the magents, the nail also will be attached to the cell and the paper will slightly move. Take one small wire. Place the upside end of the wire in such a way that it would touch the top point of the cell. Then keep the third magnet on it. Now make the second end of the wire touch the lowest magnet. The nail will start to rotate and + shape paper will also rotate. Electric motor is generated due to joint effect of electricity and magnetic action. Michael Faraday invented this in 1820. This looks difficult, but you will do it when you try.

Activity 23. Make this electric motor in various forms

You can do this experiment in other ways also. Make a coil like structure of a copper wire. You can also form its spiral or heart like shape. When you attach the wire with the cell and two magnets are attached on two ends of the cell, then this motor is ready and the wire starts rotating.

प्रयोग 23. इलेक्ट्रिक मोटर तयार करा!

ह्या प्रयोगासाठी तुम्हांला मित्रांची किंवा मोठ्यांची मदत लागू शकते. तीन छोटे रिंगच्या आकाराचे चुंबक घ्या. कागदाला कापून त्याचा एक ता-यासारखा किंवा + सारखा आकार बनवा. दोन चुंबकांच्यामध्ये हा कागद ठेवा. वरच्या चुंबकावर एक खिळा उलटा ठेवा (खिळ्याचं टोक वरच्या बाजूने). खिळा उचलला तर दोन चुंबक व कागदाचा + आकारही उचलला जाईल. एक छोटा पेन्सिल सेल घ्या. त्याला तो खिळा खालच्या बाजूने टेकवा. चुंबकांमुळे सेलला तो खिळाही चिकटेल आणि कागद किंचित हलेल. एक छोटी तार घ्या. तारेचं वरचं टोक सेलच्या वरच्या बिंदूला स्पर्श करेल असं ठेवा. त्यावर तिसरं छोटं चुंबक ठेवा. आणि तारेच्या दुस-या टोकाचा स्पर्श खालच्या चुंबकाला करा. खिळा गोल फिरायला लागेल व + आकाराचा कागद फिरायला लागेल. वीज व चुंबकाचा एकत्रित परिणाम होऊन इलेक्ट्रिक मोटर तयार होते. हा शोध मायकेल फॅरडेने १८२० मध्ये लावला होता. हे अवघड वाटेल पण करून बघितलं तर जमेल.

गंमत 23. वेगवेगळ्या आकाराची इलेक्ट्रिक मोटर बनवा

हाच प्रयोग इतर प्रकारेही करता येईल. तांब्याच्या तारेची गुंडाळी करा. तारेचा तुम्ही सर्पिलाकार (Spiral) किंवा बदामाचा आकार (heart shape) सुद्धा बनवू शकता. सेलला तार व दोन टोकाशी दोन चुंबक जोडले तर मोटर तयार होते व तार गोल फिरते.

Fun and Experiment no. 22

Experiment 22. Make your own magnet

It is easy to make your own magnet! Take a small iron rod. Rub it for a napkin for some minutes with force. Then get a small pin and take it near the rod. The pin will attach to the rod. Napkin has static electricity. When the rod is rubbed on the napkin, it gets magnetic property and it attracts the pin. This magnet works only for short time.

Activity 22. Hair getting straight

Many times we experience static electricity. Think a little and recall. Bring your hand near a plastic chair and see that hair on your hand is attracted. Even in a mosquito net, hair on head can be attracted. When hair is in contact with clothe, comb or wool, then they exchange electrons. Hair with similar charge repel each other and as a result then get straight and appear as attracted.

प्रयोग 22. चुंबक तयार करा

चुंबक बनवणं सोपं आहे. एक छोटा लोखंडी रॉड किंवा गज घ्या. त्याला काही मिनिटे नॅपकीनवर जोराने घासा. त्यानंतर त्याला बारीक टाचणीजवळ न्या. टाचणी गजाला चिकटेल. नॅपकीनमध्ये स्थितीज विद्युत असते. त्यामुळे नॅपकीनवर घासल्यानंतर रॉडमध्ये चुंबकत्व येतं व टाचणी त्याच्याकडे आकर्षित होते. हे चुंबकत्व थोडा वेळच टिकतं.

गंमत 22. खेचले जाणारे केस

स्थितीज विद्युतचा अनुभव आपल्याला अनेकदा येत असतो. थोडा विचार करा व आठवा. प्लास्टीकच्या खुर्चीच्या जवळ हात आणून पाहा की, हातावरचे केस खेचले जात आहेत का. मच्छरदाणीमध्येसुद्धा डोक्यावरचे केस खेचले जाऊ शकतात. जेव्हा केस कापडावर, कंगव्यावर किंवा लोकरीवर घासले जातात तेव्हा इलेक्ट्रॉन्सचं आदान प्रदान होतं. आणि समान प्रभार असलेले केस प्रतिकर्षणामुळे एकमेकांपासून लांब जायचा प्रयत्न करतात व त्यामुळे केस उभे राहिलेले किंवा खेचलेले दिसतात.

Fun and Experiment no. 21

Experiment 21. Automatic bursting of balloons

We will play with the balloons. But we will do one trick. Get an orange or lemon. Cut its skin and extract some drops by pressing the skin hard. These drops are very vital. When you release a drop on an inflated balloon, when the drop touches the wall of the balloon, shortly the balloon will burst. You do not need to apply any force by your hand! Just you need to place a drop of this liquid on the wall of the balloon! Do with your friends and show them this magic! But why this happens? This happens as the liquid in citrous fruits immediately dissolves the balloon wall and thus makes a small hole! So the balloon bursts! Try, do it and show it! Also, think about other ways to burst the balloons without touching them.

Activity 21. Using balloon pieces!

When you burst a few balloons, there will be pieces of balloons. Now think, what you can do with them? In a very simple way, you can stretch them and inflate them to make small balloons which can be used to create some sound or gently hit your friends. Think of some other ways. Can you make a rubber band from it? Can you do some craft or decoration out of it? Try, do and share!

प्रयोग 21. आपोआप फुटणारे फुगे

आपण फुग्यांसोबत थोडं खेळूया. त्यासाठी एक ट्रिक करूया. एक संत्र किंवा लिंबू घ्या. त्याची साल कापा व सालीवर दाब देऊन त्यातल्या द्रवाचे थोडे थेंब गोळा करा. हे थेंब फार महत्त्वाचे आहेत. जेव्हा तुम्ही असा एक थेंब फुग्यावर सोडता, तेव्हा लगेचच फुगा फुटतो. तुम्हांला बोटसुद्धा ठेवावं लागत नाही किंवा जोर द्यावा लागत नाही! फक्त त्या द्रवाचा एक थेंब फुग्यावर सोडा, बस्स! मित्रांसोबत हे करा व हात न लावता फुगे फोडण्याची तुमची ट्रिक त्यांना दाखवा! पण हे का होतं? हे होण्याचं कारण म्हणजे त्या द्रवामध्ये फुग्याचं रबर लगेचच विरघळतं व फुग्यामध्ये एक बारीक छिद्र तयार होतं व तो फुटतो! प्रयत्न करा, हे करा व इतरांनाही दाखवा! आणि स्पर्श न करता फुगा फोडण्याचे इतर कोणते मार्ग आहेत का, ह्यावरही विचार करा.

गंमत 21. फुग्याच्या तुकड्यांचा उपयोग!

फुगे फुटल्यावर आता बरेच तुकडे असतील. त्याचं आपण काय करू शकतो? विचार करा. अगदी सोपी गोष्ट म्हणजे ते ताणून व त्यात हवा भरून तुम्ही छोटे गोळे बनवू शकता. त्यामधून थोडा आवाज होईल व तुम्ही तुमच्या मित्रांवर त्याचा वार करू शकाल. अजून काही उपयोग करता येईल का ह्यावर विचार करा. त्यापासून तुम्ही रबर बँड बनवू शकता का? तुम्ही त्यापासून काही क्राफ्ट किंवा सजावट बनवू शकता का? प्रयत्न करा, करून पाहा व शेअर करा!

Guiding light in astronomy and cosmology: Dr. Jayant Narlikar!

Hello. Dr. Jayant Narlikar passed away! Narlikar sir introduced astronomy to many persons! Despite of being at a very high position abroad, he returned to India for popularization of science! A scientist, teacher and science educator par excellence! I was fortunate to meet him twice. I had even received his letters. This is a small attempt to write my memories.

I still remember the day- 22nd January 1995. In a literature festival in Parbhani, Maharashtra, one of my senior friend told me to purchase Dr. Narlikar's "Preshit" (a science novel). I was ten then. Reading that novel thrilled me like anything. I completed it the same night and was taken aback to know about a new world. Search for aliens, modern scientific development, conditions on a giant star, other interesting aspects of science and a very stimulating story- line! In next few years, I read this novel for more than 35 times and also read other novels and science- stories by Narlikar sir. I even wrote to him to share my reaction and remarkably, I received his replies two times! I just loved his science novels and stories. His science- books were difficult to understand. But his writings created a strong interest in science and thus my taste developed. As a result, in 1997 when I was in Eight Standard, I had started an astronomical journal and it went on for around an year. It had even reached IUCAA's library!

Fun and Experiment no. 20

Experiment 20. Miraculous balloon!

Find a very sharp straw. One which we use to clear our teeth. Add some liquid soap to its sharp end. Inflate one balloon. Now slowly insert the sharp end into the balloon! The balloon will not burst! In fact, slowly you can take out that sharp end from the other side, still the balloon will not burst! Its reason is that due to liquid soap, the balloon remains air- tight. The soap acts like the rubber and does not allow air to pass. Do with your friends and enjoy!

Activity 20. Make bubbles!

Now you already have liquid soap. Do you know the trick to make bubbles from the soap? You can use a small tube for this. Or you can take little soap water in your hand and blow some air into it. Try for some time and you will have the bubbles! Observe and enjoy them. Here also, the soap works as air barrier.  


प्रयोग 20. जादुई फुगा!

एक टोकदार काडी घ्या. दातामध्ये अडकलेलं काढण्यासाठी आपण वापरतो पाहा, तशी. त्याच्या टोकाला थोडा द्रव साबण लावा (लिक्विड सोप). एक फुगा फुगवा. आता हळुवार काडीचं टोक फुग्यामध्ये खुपसा! फुगा फुटणार नाही! इतकंच काय, तुम्ही ते पुढे पुढे नेऊन दुस-या बाजूने बाहेर काढलं तरी फुगा फुटणार नाही! त्याचं कारण लिक्विड सोप चिकटल्यामुळे फुगा हवाबंद होतो. साबण रबराचं काम करतो व हवेला जाऊ देत नाही. मित्रांसोबत करून पाहा व आनंद घ्या!

गंमत 20. बुडबुडे बनवा!

आता साबण व पाणी तुमच्याकडे आहे. साबणाच्या पाण्यापासून बुडबुडे तयार करता येतात का? त्यासाठी वाटल्यास एका नळीचा वापर करा. किंवा हातामध्ये थोडं साबणाचं पाणी घेऊन त्यावर फुंकर मारा. थोडा प्रयत्न करा व बुडबुडे तयार होतील! निरीक्षण करा व आनंद घ्या! इथेही साबण हवेला अडवण्याचं काम करतो.

Fun and Experiment no. 19

Experiment 19. Cool fire!

For this experiment, you will need help of elder friends or siblings. Fine one liquid hand sanitizer. Take few drops out of it and place them on one hard paper. Spread the drops by using your finger. Then lift the hard paper by using a pincer. Carefully use match stick and burn the drops gently. You will see a blue flame. It will burn the sanitizer drops, but the paper would not burn! This happens due to the fact that hand sanitzer burns at low heat level. The alcohol has low boiling point and their flame is relatively cooler. It does not burn the paper, but only burns itself with almost invisible flame! Enjoy with care.

Activity 19. Speaking in only one language

This is not THAT easy! Your task is to choose any one language and speak in it for 1 minute i.e. 60 seconds! Do not use any word which is from another language! Try! Not easy! Whatever be your language, you are bound to use at least two words in other language. You can play this game with friends. When one will speak, others will check. You can play alternately. The one who uses the least foreign words will win!


प्रयोग 19. शीत ज्योत!

ह्या प्रयोगासाठी तुम्हांला मोठ्या ताई- दादांची मदत लागेल. एक पुठ्ठा घ्या. हँड सॅनिटायझर मिळवा. सॅनिटायझरचे काही थेंब एका पुठ्ठ्यावर फवारा. ते बोटाने पसरवा. तो पुठ्ठा सांडशी किंवा पकडीमध्ये उचलून धरा व त्यावर थेंबांना काडेपेटीने हलकेच पेटवा. निळी अंधुक ज्योत दिसेल व त्यामध्ये सॅनिटायझर जळेल पण पुठ्ठा जळणार नाही. असं होण्याचं कारण हे आहे की, सॅनिटायझरमध्ये असलेलं अल्कोहोल कमी तपमानाला जळतं. त्याचा उत्कलनांक कमी आहे. तपमान कमी असल्यामुळे पुठ्ठा जळत नाही. फक्त तेच जळतं आणि जवळ जवळ अदृश्य अशी ज्योत दिसते. काळजी घ्या आणि आनंद घ्या!

गंमत 19. एकाच भाषेत बोलायचं

एक मिनिट एकाच भाषेत बोलायचं. हे वाटतं तितकं सोपं नाहीय. कोणतीही सोपी भाषा घेऊन प्रयत्न करून पाहा. एक मिनिट म्हणजे 60 सेकंद. फक्त एक भाषा. एकही शब्द दुस-या भाषेचा आला नाही पाहिजे! सोपं वाटतंय? करून पाहा. हवं तर मित्रांसोबत हा खेळ खेळा. एक जण बोलेल व इतर जण तपासतील! हा एक खेळ होऊ शकतो. जितके शब्द दुस-या भाषेतले बोलाल ते नोट करा! सगळ्यांत कमी जो असे शब्द वापरेल तो जिंकेल! बघा, मीसुद्धा दुस-या भाषेतले किती शब्द लिहीलेत इथे!

Fun and Experiment no. 18

Experiment 18. Bottle and balance

These days, sometimes there is a very strong wind. And even when it is not, we keep fan at high speed. So have you observed this? When a bottle is full of water, it stands still. When it is half filled, still it stands still. But when it is almost empty or empty, then it cannot stand vertical. It has to fall and remain horizontal. Think why this happens. It happens due to interplay between gravitation, weight and friction. When empty bottle is standing, it has very low friction or traction. So a even a small wind can make it fall. The more it is filled, it becomes hard to fall. You can also try to fall bottles with minimum force. You will see that as water level increases, more force is required to make the bottle fall.

Activity 18. Blowing up balloons

On birthdays, you blow balloons up. What you actually do? You fill air in the balloons. It is actually a very good exercise! So even when there is no birthday, you can do it. And this time when you blow it up, do not tie it. Just hold it for some time and then leave it. A filled up balloon will rapidly move like a small rocket and within 2-3 seconds it will fall! When we fill the balloon, it has trapped air. When we release it, all the trapped air suddenly gets released. The friction with the rubber also creates a strong sound! Do, understand and enjoy!

प्रयोग 18. उभी राहणारी व पडणारी बाटली

ह्या दिवसांमध्ये सोसाट्याचा वारा सुटतोय. आणि वारा नसेल तरी आपण पंखा जोरात लावतोच आहोत. तुम्ही हे बघितलं आहे का? जेव्हा बाटली पाण्याने पूर्ण भरून ठेवलेली असते, तेव्हा ती स्थिर राहते. जेव्हा ती अर्धी भरलेली असते, तेव्हाही ती स्थित असते. पण ती जेव्हा जवळजवळ रिकामी असते किंवा पूर्ण रिकामी असते, तेव्हा ती उभी राहू शकत नाही. तिला आडवंच व्हावं लागतं. असं का होतं, ह्यावर विचार करा. गुरूत्वाकर्षण, वजन व घर्षणामुळे ते होतं. जेव्हा रिकामी बाटली उभी राहात असते, तेव्हा तिचं घर्षण खूप कमी होतं. त्यामुळे अगदी थोडासा वाराही तिला पाडू शकतो. तुम्ही अगदी थोडा धक्का लावून तिला पाडू शकता. तुमच्या लक्षात येईल की, जशी पाण्याची पातळी वाढते, तशी बाटली पाडायला थोडी जास्त शक्ती लागत जाते.

गंमत 18. फुगे असे फुगवा

कोणाचा वाढदिवस असेल तेव्हा तुम्ही फुगे फुगवता. तुम्ही तेव्हा काय करत असता? फुग्यांमध्ये हवा भरता. हा खरं म्हणजे खूप चांगला व्यायाम आहे! त्यामुळे वाढदिवस नसेल, तेव्हाही तुम्ही फुगे फुगवू शकता. ह्यावेळी जेव्हा फुगे फुगवाल, तेव्हा त्यात हवा भरा पण गाठ मारू नका. तो नुसताच हातात धरा आणि सोडून द्या. टम्म फुगलेला फुगा एखाद्या छोट्या रॉकेटसारखा दूरवर उडून जाईल आणि 2-3 सेकंदात जमिनीवर पडेल! आपण हवा भरतो, तेव्हा ती आत बंद होते. आपण फुगा सोडून देतो तेव्हा बंद झालेली हवा एकदम मोकळी होते. रबरासोबतच्या हवेच्या घर्षणाचा मोठा आवाजही येतो! करा, समजून घ्या व मजा करा!

Fun and Experiment no. 17

Experiment 17. Long sprouts of potato

Potatoes need moisture and sunlight to develop sprouts. When potatoes are kept for long time, they develop sprouts. Remember, potatoes are stems. We do not eat fruit or flowers or leafs of this plant, but its stem. In this experiment, we will grow potatoes with long sprouts. Prepare a box with two small windows at one side. The box should be long. Keep a few potatoes inside the box at the dark side, opposite from the windows. Observe “eyes” of the potatoes. Apart from the two windows, the box should be dark and closed. Keep the window in the direction of the light coming from outside. After some days, the potatoes will develop sprouts and they will move towards the window as they get feed from the light. They can also develop a long tubular.

Activity 17. Jumbled words

Find meaning of these words- Locsh, nidan, dustne. These are jumbled words. Re-arrange these words and make proper words! Also you can form jumbled names. For example, Peeda is a jumbled form of Deepa. Also Jeshra is a jumbled form of Rajesh! Make such words and play with them. Now, prepare maximum words by using these alphabets- netusd. Examples- Student, used, net, to, dust etc.


प्रयोग 17. बटाट्याचे लांब जाणारे कोंब

बटाट्याला कोंब येण्यासाठी दमट वातावरण व सूर्यप्रकाशाची गरज असते. बटाटे खूप काळ तसेच ठेवले, तर त्यांना मोड येतात. बटाटा हा कंदमुळाचं खोड आहे हे लक्षात ठेवा. आपण त्या वनस्पतीचं फळ, फुलं किंवा पानं नाही तर खोड खातो. ह्या प्रयोगामध्ये आपण लांब मोड येणारे बटाटे पाहू. एक लांब खोकं‌ घ्या. एकाच बाजूला त्याला दोन छोट्या खिडक्या करा. खिडकीच्या उलट बाजूला काही बटाटे ठेवा. बटाट्याच्या "डोळ्यांचं" निरीक्षण करा. दोन खिडक्या सोडून बाकी खोकं बंद व अंधार असलेलं हवं. त्या खिडक्या प्रकाश येणा-या दिशेला ठेवा. काही दिवसांनी बटाट्यांना कोंब येतील व ते खिडकीच्या दिशेने असतील. प्रकाशापासून त्यांना पोषण मिळत असल्यामुळे त्या दिशेने कोंब फुटतात व वाढतात. त्याची लांबलचक वाढसुद्धा होऊ शकते.

गंमत 17. बेशिस्त अक्षरे!

ह्या शब्दांचा अर्थ शोधा- Locsh, nidan, dustne. हे जंबल केलेले म्हणजे क्रम मोडलेले शब्द आहेत. त्यांचा क्रम बदलून योग्य शब्द तयार करा. Peeda हा क्रम बदलून लिहीलेला Deepa शब्द आहे. तसंच Jeshra हा Rajesh चा जंबल केलेला प्रकार आहे. असे अजून शब्द तयार करा व त्यांच्यासोबत खेळा. शकाप्रर्यसू हा कोणता शब्द आहे? “लावरआ डाबकों" ह्याचा अर्थ काय होतो? आता ही अक्षरे वापरून शब्द बनवा- dustne. उदाहरणे- Student, used, net, to, dust etc. “आवरा" शब्दातली अक्षरे वापरून वर, आरा, राव, रव, आव असे शब्द बनवा. वेगवेगळी अक्षरं घेऊन हा खेळ खेळा!

Fun and Experiment no. 16

Experiment 16. Floating potato!

This is a very easy experiment. Take one potato and two glasses of water. Fill both the glasses almost completely. Put the potato in one glass. It will submerge in the water. It will not float. Now, in another glass, mix three- four spoon salt. Then shake it. Now insert potato in this water of the second glass. It may submerge for a while, but later on it will float. If it does not float, then mix some more salt and shake it. Now it will float! This happens due to the fact that density of salty water is more than density of the potato. As we had seen in an earlier experience, the object with less density floats in the container with more density. Salt increases density of the water. To accelerate dissolution of salt, you can also heat the water a bit. This experiment is taken from Maha- Shikshan youtube channel of Shri. Kishor Borphale sir.

Activity 16. Company matters

Now think. Can we get back the salt that we had dissolved in water? How this can be done? Think. And now, you can do this experiment with other fruits/ vegetables which do not readily float on water. In the dead sea, salt is so high that one cannot submerge in this sea. In fact its name is so as due to high salt, no life is possible there. And due to high density, we automatically float on that water. Now, as far as potatoes are concerned, do you know this thing? If we want to preserve potatoes and onions for long time, we store it with a particular object. The company of this object helps for prevention of perversion or sprouting. Ask elders about this and observe.


प्रयोग 16. तरंगणारा बटाटा!

हा अगदी सोपा प्रयोग आहे. एक बटाटा आणि पाण्याचे दोन ग्लासेस घ्या. दोन्ही ग्लास पाण्याने भरा. एका ग्लासमध्ये बटाटा सोडा. तो पाण्यामध्ये बुडेल. तरंगणार नाही. आता दुस-या ग्लासमध्ये तीन- चार चमचे मीठ मिसळा. ते चांगलं ढवळा. आता दुस-या ग्लासात बटाटा सोडा. तो काही क्षणांसाठी बुडेल पण परत वर येईल. जर तो तरंगला नाही‌तर अजून थोडे मीठ टाका व ढवळा. आता तो तरंगेल! मीठ असलेल्या पाण्याची घनता बटाट्याच्या घनतेपेक्षा जास्त असल्यामुळे असं होतं. आपण आधीच्या प्रयोगात बघितलं होतं की, कमी घनतेचा पदार्थ जास्त घनतेच्या पदार्थावर तरंगतो. मीठामुळे पाण्याची घनता वाढते. मीठ लवकर विरघळण्यासाठी तुम्ही पाणी थोडं गरमसुद्धा करू शकता. हा प्रयोग महा- शिक्षण युट्युब चॅननवर श्री. किशोर बोरफळे सरांनी सांगितला आहे.

गंमत 16. सोबत महत्त्वाची

आता विचार करा. पाण्यात विरघळलेलं मीठ आपण परत मिळवू शकतो का? कसं करता येईल ते? विचार करा. पाण्यावर न तरंगणा-या इतर फळ/ भाज्यांसाठीही तुम्ही हा प्रयोग करून बघू‌ शकता. आणि मृत समुद्रामध्ये मिठाचं प्रमाण इतकं जास्त आहे की, कोणीच तिथे बुडू शकत नाही. इतकंच काय, की जास्त मिठामुळे तिथे काहीच जीवंत राहात नाही. म्हणून त्याला मृत समुद्र असंच म्हणतात. पाणी जास्त घनतेचं असल्यामुळे आपण त्यावर आपोआप तरंगतो. आता बटाट्यांबद्दल तुम्हांला एक गोष्ट माहिती आहे का? जर आपल्याला बटाटे व कांदे जास्त दिवस टिकवायचे असतील, तर ते विशिष्ट घटकाच्या सोबत ठेवले जातात. त्यांना अशी विशिष्ट सोबत मिळाल्यामुळे ते खराब होत नाहीत किंवा त्यांना कोंब फुटत नाहीत. मोठ्यांना विचारा आणि निरीक्षण करा.

Fun and Experiment no. 15

Experiment 15. Colourful learning!

You know how to transfer water from on glass to another by using a cloth or napkin. Now extend this experiment a bit. Get blue and yellow water colours. You may need help of your friend for this. Now fill one glass with blue colour and one with yellow colour. Now place two clothes or napkins. One cloth or napkin from blue and yellow glass will be inserted in third vacant glass. After some hours, this glass will be gradually filled up with water and it will have mixing of blue and yellow colour! Which colour this will be? In the same way, you can mix other water colours and see which colours are formed. Remember that water is transferred due to capillary action and surface tension.

Activity 15. Using straws and small tubes

For transferring water to another container, you can also use a straw and small tubes. You can fold a straw in Z shape and put its one end in one glass and another end in the second glass. After little efforts, the straw will carry water. Just you need to keep it properly immersed in water- filled container. You can also pump from the straw or a small tube to transfer water. When you pump, you create vacuum and then the air is pulled and with air, the water is also pulled. In fact, when you drink fruity by a straw, you use this very method! By this method, even large amount of water can be transferred. For example, you can use pumping- just pulling air through your mouth- to transfer water from a tank to a field. When a medicine is taken out of a bottle through a syringe, then also the same method is used!

प्रयोग 15. रंगांसोबत शिकूया!

कपडा किंवा नॅपकीन वापरून एका ग्लासातून दुस-या ग्लासात पाणी कसं न्यायचं हे तुम्हांला माहिती आहे. आता हा प्रयोग थोडा बदलून करूया. निळा व पिवळा वॉटर कलर घ्या. त्यासाठी मित्रांची मदत लागली तर घ्या. आता एका ग्लासमध्ये निळा रंग भरा व एका ग्लासात पिवळा रंग भरा. दोन जुन्या कापडाचे तुकडे किंवा दोन रुमाल घ्या व ह्या दोन्ही ग्लासातलं पाणी तिस-या रिकाम्या ग्लासमध्ये जाईल अशी व्यवस्था करा. योग्य प्रकारे कापडाचे तुकडे किंवा रुमाल बुडवून ठेवल्यावर काही‌ तासांनी पाणी हळु हळु तिकडे जाईल. आणि त्याचा रंग निळा व पिवळा अशा दोन्ही रंगांच्या मिश्रणातून बनेल! हा रंग कोणाता असेल? त्याच प्रकारे तुम्ही इतरही वॉटर कलर्स मिक्स करू शकता व नवीन रंग तयार करू शकता. हे मात्र लक्षात ठेवा की पाणी केशाकर्षण प्रक्रिया (capillary action) व पृष्ठीय ताणामुळे (surface tension) इकडून तिकडे जाते.

गंमत 15. स्ट्रॉ व छोट्या नळीचा वापर

एका पात्रातून दुस-या पात्रात पाणी नेण्यासाठी, तुम्ही छोटा स्ट्रॉ व छोट्या नळीचाही वापर करू शकता. स्ट्रॉला दुमडून Z असा आकार करू शकता व त्याचं एक टोक एका ग्लासमध्ये व दुसरं टोक दुस-या ग्लासमध्ये ठेवा. थोडे प्रयत्न करून बघितल्यावर स्ट्रॉ मधूनही पाणी जाईल. फक्त त्याला योग्य प्रकारे पाण्यात बुडवून ठेवावं लागेल. तुम्ही स्ट्रॉ किंवा छोट्या नळीच्या मदतीने श्वासाने पाणी ओढूनही (पंप करून) ते दुसरीकडे नेऊ शकता. तुम्ही फ्रूटी स्ट्रॉच्या मदतीने पिता तेव्हा हेच तर करता! ह्या पद्धतीने मोठ्या प्रमाणात पाणी इकडून तिकडे नेता येतं. एका हौदात भरलेलं पाणी एखाद्या नळामधून पंप करून (श्वासाने ओढून) शेतामध्ये देता येतं. जेव्हा औषधाच्या बाटलीतून सिरींज लावून औषध काढलं जातं, तेव्हाही‌ हीच पद्धत तर वापरली जाते!

Fun and Experiment no. 14

Experiment 14. Transfer of water through a cloth!

This is a simple experiment. All you need is two- three glasses and a old piece of handkerchief or napkin. Fill one glass of water. Fold the handkerchief or napkin and bend it. Then put its one end in the filled up glass and keep the other end in the empty glass. After some hours, water would be transferred to the empty glass! This happens due to capillary action and surface tension of water. You can transfer water even to the third glass from the second! And even you can put the second glass on a little height than the first glass. This capillary action overcomes even gravitation!

Activity 14. Make a crossword with names of your friends!

You know crosswords. It is a box of words having common alphabets. For example, if you have two friends named Advika and Ananya, then you can write Advika horizontally and the letter “A” will start name Ananya vertically. With little efforts, you can make a crossword with names of your friends. For this, you need to have overlapping letters. For example, Sarita, Sachin. Shalaka, Kajal etc. You can prepare the easiest crossword with three- four row cells and three- four column cells. This will be more easy in your regional language. Try. Enjoy.

प्रयोग 14. पाणी इकडून तिकडे नेणे!

हा एक सोपा प्रयोग आहे. तुम्हांला त्यासाठी फक्त दोन- तीन ग्लासेस व जुना रुमाल किंवा नॅपकीन लागेल. एक ग्लास पाण्याने भरा. रुमाल किंवा नॅपकीन दुमडा व त्याचं‌ एक टोक भरलेल्या ग्लासात बुडवा व दुसरं टोक रिकाम्या ग्लासात ठेवा. काही‌ तासांनी पाणी रिकाम्या ग्लासात गेलेलं दिसेल! पाण्याची केशाकर्षण क्रिया (capillary action) आणि पृष्ठीय ताणामुळे (surface tension) हे होतं. तुम्ही दुस-या ग्लासच्या पुढे तिसरा ग्लास ठेवला तरी त्यामध्येही पाणी जाईल! आणि तुम्ही ग्लास थोड्या उंचीवर ठेवला तरीही तिथे पाणी जाईल. कारण ही केशाकर्षण क्रिया गुरूत्वाकर्षणापेक्षा प्रबळ असते!

गंमत 14. तुमच्या मित्रांची नावे वापरून शब्दकोडं बनवा!

शब्दकोडं तुम्ही‌ बघितलं आहे. सोपं शब्दकोडं तुम्ही स्वत: बनवू शकता. तुमच्या मित्रांची नावं असलेलं शब्द बनवून पाहा. समजा तुमच्या मित्र- मैत्रिणींची नावं त्यासाठी समान अक्षरं असलेली हवीत. म्हणजे प्रसन्न- प्रज्ञा, अद्विका- काजल अशी हवीत. एक नाव आडवं व पहिल्या अक्षरापासून उभं दुसरं नाव. आणि शक्य असेल तर तिसरं नाव असं घेऊ शकता ज्याच्यापासून अजून एक नाव बनेल. थोडा विचार केला तर सहज जमेल. सर्वांत सोपं तीन आडवी अक्षरं व तीन उभी अक्षरं असलेलं शब्दकोडं तुम्ही सहज बनवू शकता. प्रयत्न करा. त्याचा आनंदही घ्या.

Fun and Experiment no. 13

Experiment 13. How to make the spoon float?

Take two spoons. One plastic spoon and one steel spoon. Take a small bucket and fill it with water. Now put both the spoons in the water. Will they float? Steel spoon will not float. Plastic spoon will float as it is less dense than water. What can you do to make the steel spoon float? Think. One way is get a balloon. Pump it and then tie it to the steel spoon. After some attempts, you will be able to keep the steel spoon afloat. Are there other ways? Think and find.

Activity 13. Floating fruits and vegetables

Let’s do a small activity with fruits and vegetables. Take easily available fruits and vegetables such as mango, onion, cucumber, lemon, apple, flower, cabbage, gourd, carrot etc. You can also go to a vegetable store and check this. Some of them will float and some of them will not float! Even large and heavy fruits such as gourd and watermelon float on water! In fact, gourd is used as a safety tool when kids learn swimming! It works just like tyre- tube and helps for floating on water.

प्रयोग 13. चमचा कसा तरंगेल?

दोन चमचे घ्या. एक चमचा प्लास्टीकचा घ्या व एक स्टीलचा घ्या. एका छोट्या मगात पाणी घ्या व त्यामध्ये दोन्ही चमचे ठेवा. ते तरंगतील का? स्टीलचा चमचा तरंगणार नाही. प्लास्टीकचा चमचा तरंगेल, कारण त्याची घनता पाण्यापेक्षा कमी आहे. स्टीलचा चमचा तरंगावा म्हणून तुम्ही काय करू शकता? विचार करा. एक पर्याय म्हणजे एक फुगा फुगवा व तो स्टीलच्या चमच्याला बांधा. थोडा प्रयत्न केल्यावर तुम्हांला चमचा तरंगता ठेवता येईल. असे इतरही पर्याय आहेत का? विचार करा व शोधा.

गंमत 13. तरंगणारे फळ व भाज्या

फळं व भाज्या घेऊन एक सोपी गंमत करूया. आंबा, कांदा, काकडी, लिंबू, गाजर, सफरचंद, फुलकोबी, कोबी, भोपळा असे फळं व भाज्या घ्या. वाटलं तर भाजीच्या दुकानावर जाऊन हे करू शकता. काही फळं पाण्यात तरंगतील तर काही तरंगणार नाही! भोपळा व कलिंगड अशी मोठी व वजनदार फळंही पाण्यावर तरंगतात! किंबहुना, भोपळा तर पोहायला शिकताना सुरक्षा साधन म्हणून मुलं वापरतात! टायरट्युबप्रमाणेच तो काम करतो व पाण्यावर तरंगण्यासाठी मदत करतो.

Fun and Experiment no. 12

Experiment 12. Playing with cards this way!

Most of us have a set of 52 cards- Hearts, Diamonds, Clubs, and Spades. You have played many times. Now play them differently. You and your friends can do this together. You need to build a house of these cards. Maybe two- story or three- story. With your friends do this and check which surface is good for building this tower- only tile, mattress or with a wall. Also check for wind other factors. You know, if your house is ready and you shout loud in excitement, it may fall! You can divide cards among yourself and try it. Enjoy the fun as well as understand how better they are built. This also needs patience, team work, cheering each other and giving opportunities to those who can do it better.

Activity 12. Will you take up this challenge?

In a set of cards, there are 52 cards. Can you take up this challenge to create a house from all the cards? A wonderful six story castle! But it would not be easy. It can take hours and hours. Sometimes cards can fall down after completing three levels. So this is actually not only a skill game, but also a patience game! It teaches us to rise again after falling. It teaches determination. So are you ready?

प्रयोग 12. पत्त्यांसोबत खेळण्याची वेगळी पद्धत!

आपल्यापैकी अनेकांकडे पत्ते आहेत. आपण अनेकदा खेळतोसुद्धा. पण ह्यावेळी वेगळ्या प्रकारे खेळू. मुलं व त्यांचे मित्र- मैत्रिणी असे छोटे गट करून खेळू. एका कॅटमध्ये 52 पत्ते असतात. आपण ते वाटून घेऊ. सगळ्यांना मिळून किंवा वेगवेगळं असं पत्त्यांचं घर करायचं‌ आहे. दुमजली किंवा तिमजली. मित्रांसोबत हे करून पाहा. हेसुद्धा पाहा की, असा बंगला बनवायला कोणती जागा चांगली असते- फरशीवर, चटईवर, सतरंजीवर की भिंतीला चिकटून असलेली जागा? आणि लक्ष असू द्या, जर तुमचा बंगला तयार झाला आणि आनंदाने तुम्ही ओरडलात, तरी तो पडू शकतो! पत्ते वाटून घ्या आणि प्रयत्न करा. त्याचा आनंद घ्याच, त्याबरोबर ते कुठे व कोणत्या स्थितीत चांगलं उभं राहतं, हेही समजून घ्या. हे करण्यासाठी संयम हवा, टीम वर्क हवं, एकमेकांना प्रोत्साहन देणं हवं व ज्यांना चांगलं जमतंय, त्यांना संधी देणंही हवं.

गंमत 12. तुम्ही हे चॅलेंज घ्याल का?

एका कॅटमध्ये 52 पत्ते असतात. तुम्ही सगळ्या पत्त्यांचा बंगला करण्याचं चॅलेंज घ्याल का? एक मोठा सहा मजली महाल होऊ शकतो! पण सहज उभा राहणार नाही. त्यासाठी कित्येक तास लागू शकतील. कधी तीन मजले झाल्यावर एकदम पत्ते पडतील. त्यामुळे हा फक्त कौशल्याचा खेळ नाहीय तर संयमाचाही आहे. चुकलं‌ तरी परत प्रयत्न करत राहायचं, सतत प्रयत्न करत राहायचे, हे हा खेळ शिकवतो. मग आहात का तयार?

Fun and Experiment no. 11

Experiment 11. How to extinguish the remaining coil?

Often we burn a good night coil or a similar coil for keeping mosquito away. Sometimes its small part remains in the morning and it goes on burning. How you extinguish it? Can you give four ways to extinguish it? 1. By keeping under basin drops 2. By striking it to a wall. 3. By placing it on the tile. 4. By blowing air. Observe, in first three ways, some part of the coil is prevented from getting oxygen due to touch of water, wall or tile and therefore that part cannot burn and it gets extinguished. In the fourth option, we give so much of Oxygen that it does not process it and so it gets extinguished.

Activity 11. Observe a campfire!

Do you know campfire? In winters, it is used to generate heat. It is also used for safety during a camp in wilderness. When you see such a campfire, observe placement of the firewood used for this. There should be proper space between the wood pieces. And for starting the fire, you need a very sharp wood (just like the sharp starting point of the coil)! So that it immediately catches fire. Observe it and understand it.

प्रयोग 11. कॉईलचा तुकडा कसा विझवायचा?

डासांचा त्रास होऊ नये म्हणून आपण अनेकदा गूड नाईटसारखी कॉईल रात्री पेटवतो. कधी कधी सकाळी त्याचा काही भाग उरलेला दिसतो व तो जळत असतो. तो कसा विझवायचा? त्याचे चार मार्ग आहेत. 1. तो तुकडा बेसिनच्या नळाखाली धरणे 2. तो भिंतीवर लावणे. 3. तो फरशीवर पाडणे. 4. जोराने फुंकर मारणे. पहिल्या तीन प्रकारांमध्ये आपण त्या तुकड्याच्या मोठ्या भागाला ऑक्सीजनच्या संपर्कात येण्यापासून तोडलं- पाणी, भिंत किंवा फरशी मध्ये आणून. त्यामुळे तो भाग जळू शकत नाही‌ व तुकडा विझतो. चौथ्या पर्यायामध्ये आपण त्याला इतका जास्त ऑक्सीजन दिला की, कॉईलच्या तुकड्याला तो वापरता आला नाही‌ व तो विझला.

गंमत 11. शेकोटीचं (कँपफायर) निरीक्षण!

तुम्हांला शेकोटी म्हणजे कँपफायर माहिती असेलच. हिवाळ्यामध्ये थंडी वाजू नये म्हणून शेकोटी पेटवतात. जंगलामध्ये तंबूत राहतानाही ते सुरक्षिततेसाठी वापरतात. जेव्हा तुम्ही अशी शेकोटी पाहाल, तेव्हा तिचे निरीक्षण करा. लहान गावांमध्ये पाणी गरम करण्यासाठी बंब पेटवतात, तिथेही हीच गोष्ट असते. त्यात लाकडं कशी ठेवतात? लाकडांमध्ये पुरेशी जागा ठेवावी लागते. आणि पहिली आग पेटवण्यासाठी एखादं टोकदार लाऊड लागतं (कॉईलच्या सुरूवातीच्या टोकदार भागासारखं)! त्यामुळे तिथे आग लगेचच पेटते. निरीक्षण करा व समजून घ्या.

Fun and Experiment no. 10

Experiment 10. How long the flame goes on?

This experiment needs support from elders. Get a small candle and an old glass made from glass (not plastic). Burn the candle and put the glass on it. Observe the flame. It will continue for some time and then it automatically extinguishes. It gets extinguished as burning requires oxygen. Due to closed glass, it does not get further oxygen. When the inside oxygen is used, it gets extinguished. You can do the same experiment by using a small agarbatti. It will be ablaze for much more time!

Activity 10. Oxygen is needed for our fire also!

What would happen if we do not take a breath for even 30 seconds? We too need oxygen for body functioning and it is also a kind of fire function inside us. Now just think. If we keep this small candle in open ground and if suddenly there is great wind. Will it be ablaze or it will be extinguished? If oxygen is so much more, then due to its force, it would not be usable for the flame and so it would go off! But do you know that powerful wind can extinguish small fires but strengthen large fires, like forest fire?

प्रयोग 10. ज्योत किती‌ वेळ चालेल?

ह्या प्रयोगासाठी मोठ्यांची मदत घ्या. एक छोटी मेणबत्ती घ्या व एक काचेचा जुना ग्लास घ्या. मेणबत्ती पेटवा आणि तिच्यावर काचेचा ग्लास ठेवा. काही‌ वेळ मेणबत्ती पेटलेली राहील व त्यानंतर आपोआप विझून जाईल. आगीसाठी ऑक्सीजन आवश्यक असतो. ग्लासमध्ये हवा बंद असल्यामुळे तिला जास्त ऑक्सीजन मिळत नाही. आतमधला ऑक्सीजन वापरून झाल्यावर ती विझेल. हाच प्रयोग उदबत्ती वापरूनही करून पाहा. ती बराच वेळ पेटलेली राहील!

गंमत 10. ऑक्सीजन आपल्यासाठीही आवश्यक असतो!

जर आपण अगदी 30 सेकंदासाठी जरी श्वास घेतला नाही तर काय होईल? आपल्यालाही शरीराच्या कार्यासाठी ऑक्सीजन आवश्यक असतो. तीसुद्धा एक प्रकारची आपल्या शरीरातली आगीची क्रिया असते. आता विचार करून पाहा, जर आपण ही मेणबत्ती बाहेर मैदानात ठेवली आणि सोसाट्याचा वारा आला, तर ती पेटलेली राहील का विझेल? जर ऑक्सीजन खूप जास्त असेल, तर त्याच्या तीव्र गतीमुळे तो ज्योतीला उपयोगी पडणार नाही व ती विझून जाईल! पण तुम्हांला माहिती आहे का, की खूप सोसाट्याचा वारा छोट्या आगीला विझवतो पण मोठ्या वणव्यासारख्या आगीला अजून बळ देतो!

Everlasting Grace!

Snehprabha! Prabha means light. But if it is only light, then sometimes it can become harsh. Light can create heat. But if along with light there is warmth of the heart i.e. Sneh, then the light becomes gentle. Sneh also means oil. When there is such light with gentle affections, then it soothes. And maybe due to such gentleness with light, such a person can remain positive even in the middle of great deal of sorrow and pain and can shine like a gentle flame!

My grandmother- Smt. Snehprabha Narayanrao Welankar lived for more than nine decades. Her three brothers fought in Europe and Africa during the World War II! She witnessed times right from the English to the Android! Life and times changed so much, but she adjusted happily and she always remained contemporary! She had to endure untimely and painful deaths of her son, son in law and also her daughter. But she remained strong. Due to dementia, my grandfather forgot her and later on he left us. Their togetherness of sixty years ended. But she remained positive. She had to closely experience severe illness of her second daughter, she was a constant witness to her pain. But she remained unmoved. Despite of so many harsh and unwanted experiences in life, she always remained happy and satisfied. My Grandmother! Despite of so many adversities by life, she was always smiling and cheerful! Her granddaughter’s father in law had said this when she was 92, “You look so fresh! Even today you are so beautiful, then how you must have been at earlier times!”

Fun and Experiment no. 9

Experiment 9. Why things float on water?

Have you ever thought why some things float on water? Do this simple thing. Make a small boat of paper and float it in a bucketful water. Things float on water due to the property of buoyancy. Buoyancy or upthrust, is the force exerted by the fluid opposing the weight of a partially or fully immersed object. It indicates capacity of things to float. When a particular thing like wood floats on water, it displaces less amount of water of equal weight (i.e. it is less dense than water). If a particular thing displaces less water than its weight, then it floats. Compare with this- We can stand on soil as we displace very less amount of soil of our weight. But imagine if a huge building suddenly stands on soil, then it would displace high amount of soil of equal weight and therefore the building cannot stand on the soil, it would displace the soil and go inside.

Activity 9. Passengers for your boat!

Now you have your small boat floating on water. What can you put in the boat while it floats? Can you place a small rubber band? Can it carry a small eraser? What about a small chocolate? And if a soft toy is to be carried, how much should be the size of your boat? Think and try! And, think about three steel articles which float on water. Yes!

प्रयोग 9. पाण्यावर वस्तु का तरंगतात?

पाण्यावर वस्तु का तरंगतात ह्यावर तुम्ही कधी विचार केला आहे का? एक सोपी गोष्ट करू. कागदाची एक छोटी नाव बनवू व ती बादलीभर पाण्यात सोडू. तरणशक्ती किंवा प्लावकता (buoyancy/ upthrust) ह्या गुणधर्मामुळे वस्तु तरंगतात. तरणशक्ती हे त्या द्रवाचं बल असतं जे त्यावर पूर्णत: किंवा अंशत: बुडालेल्या वस्तुच्या वजनाला विरोध करतं. वस्तुचा तरंगण्याचा गुणधर्म ते दर्शवतं. जेव्हा लाकडासारखी एखादी गोष्ट पाण्यावर तरंगते, तेव्हा लाकूड हे समान वजनाच्या पाण्याच्या तुलनेत कमी पाण्याचे विस्थापन करत असते (कारण त्याची घनता पाण्याहून कमी असते). जी वस्तु पाण्याच्या वजनापेक्षा कमी वजनाला विस्थापित करते, ती तरंगते. विचार करा- आपण जमिनीवर उभे राहू शकतो, कारण आपण आपल्या वजनाच्या जमिनीला फार कमी प्रमाणात विस्थापित करतो. परंतु कल्पना करा की, एकदम एखादी मोठी इमारत जमिनीवर उभी राहिली, तर तिच्यामुळे समान वजनाच्या जमिनीचे मोठ्या प्रमाणात विस्थापन होईल व त्यामुळे इमारत जमिनीवर उभी राहू शकणार नाही तर आत जाईल.

गंमत 9. तुमच्या होडीचे प्रवासी!

आता तुमच्याकडे पाण्यावर तरंगणारी छोटी नाव आहे. ती तरंगू शकेल अशा प्रकारे तुम्ही त्यात काय काय ठेवू शकता? एखादं छोटं रबरबँड? एखादं छोटं इरेझर ती नेऊ शकेल?  किंवा छोटं चॉकलेट? आणि समजा एखादं सॉफ्ट टॉय पाण्यावर तरंगत ठेवायचं असेल तर किती मोठी नाव लागेल? विचार करा! प्रयत्न करा! आणि अशा स्टीलच्या तीन वस्तु सांगा ज्या पाण्यावर तरंगतात! होय!

Fun and Experiment no. 8

Experiment 8. One more thing creating sparks

Just like pebbles, there  is one more thing which generates sparks! And you don't need much effort to do it. It almost happens on its own. You need darkness to experience this. In the night, just spread your blanket. After some time, fold it. While you fold it, there is static electricity in the blanket and you can clearly see sparks. For this, you need dry weather. If it is not automatically generated, you can rub and fold it again. You need total darkness to see it.

Activity 8. Using sparks

For this, you need help from elders. Pebble stone sparks or blanket sparks, you can use them to generate fire. Take a small piece of dry paper. Put it on one pebble stone. Then strike the other pebble stone over it. After some attempts, you can set it ablaze! Same with the blanket. But take care and do not do this alone. Do you know there is one more way to generate fire? You can use our Sun for this! Think. If you know, do it again with your friends.

प्रयोग 8. ठिणग्या तयार करणारी गोष्ट

गारगोटीप्रमाणेच अजून एक वस्तुही ठिणग्या तयार करते! आणि त्यासाठी फार प्रयत्नही करावा लागत नाही. आपोआप ठिणग्या तयार होतात. त्याचा अनुभव घेण्यासाठी अंधार लागेल. रात्र झाल्यावर तुमच्याकडे असलेलं ब्लँकेट पसरवा. थोड्या वेळाने त्याची घडी करा. तुम्ही घडी कराल तेव्हा त्यामध्ये स्थितीज विद्युत तयार होते आणि त्यामुळे तुम्हांला ठिणग्या दिसू शकतात. कोरड्या हवेत हे लवकर होतं. जर ठिणग्या आपोआप तयार झाल्या नाहीत तर तुम्ही तिची घडी परत करा, तिच्या एका भागाने दुस-या भागावर घासा. पूर्ण अंधार असेल तर ठिणग्या दिसतील.

गंमत 8. ठिणग्यांपासून आग

त्यासाठी तुम्हांला मोठ्यांची मदत लागेल. गारगोट्या किंवा ब्लँकेट वापरून तुम्ही आग पेटवू शकता. कोरड्या कागदाचा तुकडा घ्या. तो एका गारगोटीवर ठेवा. मग दुस-या गारगोटीने त्या गारगोटीला घासा. काही वेळ प्रयत्न केल्यावर तुम्ही तो कागदाचा तुकडा पेटवू शकता. आणि ब्लँकेट वापरूनही तुम्ही हेकरू शकता. पण हे करताना काळजी घ्या व एकट्याने करू नका. आग पेटवण्याचा आणखी एक मार्ग तुम्हांला माहिती आहे का? त्यासाठी तुम्ही सूर्याची मदत घेऊ शकता! विचार करा. जर तुम्हांला माहिती असेल तर मित्रांसोबत ते करून पाहा.

Fun and Experiment no. 7

Experiment 7. Pebble stone sparks

This is very easy experiment. Some of you have done this. Now it is time to show this to younger ones. Find some shining- white coloured pebble stones near your house. You can get help of your friends. Find 2-3 such stones. In the night, you can create sparks by rubbing one such stone with the other. If there is complete darkness in the room, you can clearly see sparks! Due to friction of the stones, heat is generated and for a fraction of a second, a spark is there. You can do this as many times as you want. This can also be used to generate fire in forest or in a camp.

Activity 7. How to create heat

Suppose you are outdoors in a winter night. It is very cold then. How you can keep yourself warm? Just like the pebbles, you can create some heat by pressing your hands on one another. Even if you very rapidly rub your body, it become hot. You can use this trick with your friends also! Think about some other ways of creating body warmth!

प्रयोग 7. गारगोटीच्या ठिणग्या

हा अगदी सोपा प्रयोग आहे. तुमच्यापैकी अनेकांनी केला असेल. आता तो लहानांसोबत करूया. तुमच्या घराजवळ शोधा व काही गारगोटीचे दगड घेऊन या. ते चमकणारे व पांढ-या रंगाचे असतात. तुम्ही मित्रांचीही मदत घेऊ शकता. 2-3 दगड तयार ठेवा. रात्रीच्या वेळी ते एकमेकांवर घासून तुम्ही ठिणग्या बनवू शकता. जर खोलीमध्ये पूर्ण अंधार केला असेल, तर तुम्हांला ठिणग्यांचा उजेड स्पष्ट दिसेला! गारगोटीच्या दगडांचं घर्षण होऊन उष्णता तयार होते व अगदी सेकंदाच्या थोड्या भागासाठी ठिणगी चमकते! पाहिजे तितक्या वेळी तुम्ही हे करून पाहू शकता. जंगलात किंवा कधी बाहेर तंबूत राहताना हे वापरून आगसुद्धा पेटवता येऊ शकते.

गंमत 7. उष्णता कशी निर्माण करायची?

समजा तुम्ही थंडीच्या रात्री बाहेर एका ठिकाणी आहात. तिथे खूप थंडी वाजते आहे. तुम्ही स्वत:ला गरम कसे ठेवाल? गारगोटीप्रमाणेच तुम्ही तुमचे हात एकमेकांवर चोळून उष्णता तयार करू शकता. तुम्ही खूप जोराने तुमच्या शरीरावर हात घासला तरी तो भाग गरम होतो. तुम्ही हीच गंमत मित्रांसोबतही करून बघू‌ शकता! शरीराला गरम ठेवण्याचे इतरही मार्ग कोणते आहेत, ह्यावर विचार करा!

Fun and Experiment no. 6

Experiment 6. Balancing act of your hand!

Lift a heavy bucket as compared to your age. Small children can lift fully filled bucket as per their capacity and walk ten steps. When we carry a heavy bucket in one hand, what happens with our other hand? Observe. When we carry a heavy object in our hand, then weight of the body in one direction increases and therefore walking becomes difficult. For balancing this weight, our hand is stretched wide! It makes walking easier! Our body knows centre of gravity and its balance!

Activity 6. Spilling water

Give water to plants in your trees. Or place water in your window for birds. When you carry water, observe it. When does it spills from the bucket? If the bucket is half- filled, does it spill out? If it is a small bucket, does it spill? And does it spill out of a mug? The larger the bucket, the more filled it is and the speed with which you take it- all these things make spilling happen. When mass and speed is more, the momentum increases. And therefore water comes out of the container. And due to this very reason, your cycle goes little ahead even when you have stopped pedaling.


प्रयोग 6. आडवा होणारा हात

वयाच्या मानाने अतिशय जड पाण्याची बादली उचला. लहान मुलाने/ मुलीने शक्य असेल त्यानुसार पूर्ण भरलेली बादली उचला व दहा पावलं चालून पाहा. एका हातामध्ये जड बादली घेतली असताना दुसरा हात कसा होतो ह्याचं‌ निरीक्षण करा. जेव्हा तुम्ही हातात जड वस्तू घेता तेव्हा शरीराचं एका बाजूचं वजन वाढतं. त्यामुळे चालणं कठीण होतं. वजन संतुलित करण्यासाठी दुसरा हात आडवा होतो व वजन पसरतं. त्यामुळे चालणं सोपं होतं. गुरूत्वमध्य व त्याचं संतुलन करणं तुमच्या शरीराला माहिती आहे!

गंमत 6. सांडणारं पाणी

तुमच्या घरातल्या झाडांना बादलीने पाणी द्या. किंवा पक्ष्यांसाठी खिडकीत छोट्या भांड्यामध्ये पाणी ठेवा. पाणी नेत असताना ते कधी हिंदकळून सांडतं? अर्धी बादली भरलेली असेल तर सांडतं का? लहान बादलीतलं पाणी सांडतं का? मग भरलेला असेल तरी त्यातलं पाणी सांडतं का? बादली जितकी मोठी, जितकी जास्त भरलेली आणि तुम्ही जितकी वेगाने ती न्याल तेवढं जास्त पाणी हिंदकळतं व सांडतं. वस्तुमान व वेग जितका जास्त असतो, तितका संवेग (momentum) जास्त होतो. त्यामुळे पाणी बाहेर येऊन सांडतं. आणि ह्याच कारणामुळे तुम्ही पेडल मारणं थांबवल्यावरही सायकल थोडी पुढे जाते.

Fun and Experiment no. 5

Experiment 5. How to do very slow cycling

Many of you may be cycling. Cycling in itself is a wonderful adjustment of speed, traction and gravity! As you pedal, you defy the gravity and instead of falling down, you move ahead. Have you ever tried to do slow cycling? There are competitions of slow cycling! You can try this with some friends. Have a short race of slow cycling near your house or society. By reducing air in tyres, you can drop speed of the cycle. Also you can pedal only half circle to reduce the speed. You can cycle almost at a walking speed where it barely moves and remains balanced! Try and enjoy!

Activity 5. Slipping on a wet surface!

Have you ever fallen from a wet surface? What happens then? If your tiles are very soft and if some water is spilled, you can fall. But WHY this happens? It happens due to reduction of traction. And what you need to do with such slippery surface? Can you give examples of such slipping incidents? Why you put powder while playing carom?


प्रयोग 5. सायकल हळु चालवण्यातली गंमत

तुमच्यापैकी अनेक जण सायकल चालवत असतील. सायकलिंग ही गोष्टच वेग, घर्षण व गुरूत्वाकर्षण ह्यामधली खूप सुंदर संतुलनाची प्रक्रिया आहे! जेव्हा तुम्ही पेडल मारता, तेव्हा तुम्ही गुरूत्वाकर्षणावर मात करून खाली पडण्याच्या ऐवजी पुढे जाता. तुम्ही कधी‌ अगदी हळु सायकल चालवली आहे का? अशा स्लो सायकलिंगच्याही स्पर्धा होतात. तुम्ही हे मित्रांसोबत करून बघू शकता. तुमच्या घराजवळ किंवा सोसायटीमध्ये स्लो सायकलिंगची एक छोटी स्पर्धा ठेवा. टायर्समधील हवा थोडी कमी करून तुम्ही सायकलचा वेग कमी करू शकता. तसंच पेडल अर्धं मारूनही तुम्ही‌ वेग कमी करू शकता. अगदी जेमतेम चालण्याच्या वेगाने तुम्ही सायकल चालवू शकता. ती जेमतेम थोडी थोडी पुढे जाते आणि पडण्यापासून वाचते! करून पाहा आणि एंजॉय करा!

गंमत 5. ओल्या पृष्ठभागावरून घसरणे!

तुम्ही कधी ओल्या पृष्ठभागावरून (सरफेसवरून) घसरला आहात का? जर फरशी किंवा लादी फार मऊ असेल व थोडं पाणी सांडलेले असेल, तर तुम्ही पडू शकता. पण हे का घडतं?‌ घर्षण म्हणजे ट्रॅक्शन कमी झाल्यामुळे हे घडतं! आणि असं होऊ नये म्हणून ओल्या पृष्ठभागावर काय केलं पाहिजे? असं घसरण्याच्या प्रक्रियेची उदाहरणं तुम्हांला सांगता येतील का? कॅरम खेळताना त्यावर पावडर का टाकतात?

Fun and experiment no. 4

Experiment 4. Same water, different experience

For this experiment, you need one glass of cold water (water from refrigerator or earthen pot), one glass of hot water and one glass of normal temperature water. Take help of elders for this. Once the three glasses are ready, firstly insert your right thumb in hot water while inserting your left thumb in cold water. Keep them there for some moments. After this, insert both the thumbs into the third glass of normal temperature. Observe what you feel. For one hand, the third glass is hot and for the other thumb, it is cold despite it being the same! This is called relativity.

Activity 4. How a fan works?

When we switch on fans, we get relief from heat. But how? Have you observed the structure of a fan? Are its blades same or parallel? How they are? And then how they throw air? The blades are tilt and therefore they create movement of air in varying directions. Air starts rapidly moving in different directions and therefore heat is dispersed rapidly giving us relief.


 प्रयोग 4. तेच पाणी, पण वेगळा अनुभव

ह्या प्रयोगासाठी एक ग्लास थंड पाणी घ्या (फ्रिज किंवा माठातलं), एक ग्लास गरम पाणी‌ घ्या व एक ग्लास सामान्य तपमानाचं पाणी घ्या. त्यासाठी मोठ्यांची मदत घ्या. एकदा तीनही ग्लासेस तयार झाल्यावर पहिले तुमचा उजवा अंगठा गरम पाण्याच्या ग्लासात बुडवा. त्याच वेळी डावा अंगठा गार पाण्यामध्ये बुडवा. काही‌ सेकंद दोन्ही अंगठे तसे बुडवलेले ठेवा. नंतर दोन्ही अंगठे तिस-या सामान्य तपमानाच्या पाण्यामध्ये बुडवा. तुम्हांला येणा-या अनुभवाचं निरीक्षण करा. तिस-या ग्लासातलं पाणी एकच असूनही एका अंगठ्याला ते गरम वाटेल तर दुस-याला ते थंड वाटेल! त्याला सापेक्षता म्हणतात.

गंमत 4. पंखा कसा काम करतो?

आपण खोलीत पंखा लावतो तेव्हा उष्णता कमी होत जाते आणि बरं वाटतं. पण कसं? तुम्ही पंख्याची संरचना कधी बघितली‌ आहे का? त्याची पाती अगदी सारखी किंवा समांतर असतात का? ती कशी‌ असतात? ती हवा कशी फेकतात? पाती थोडी तिरकी असतात व त्यामुळे हवेची हालचाल वेगवेगळ्या दिशेने घडून येते. हवा वेगाने वेगवेगळ्या दिशेने फेकली जाते व त्यामुळे उष्णता वेगाने दूर पसरवली जाते व त्यामुळे आपल्याला वाटणारी उष्णता कमी होते.

Fun and experiment no. 3

Experiment 3. Function of an earthen pot

This is very simple experiment! These days in the summer, many of us have earthen pot in our houses. What you need to do is take a glass of water from such a pot and also take a glass of water which is not yet kept in the pot. Drink both types of waters. Experience the difference. Now think why the water in the earthen pot is cold as compared to the outside water. What does really happen inside the pot? Its reason that the pot is porous, it has very small holes. When we keep the normal water inside the pot, due to its temperature, the air inside the pot rises and leaves through the holes and as hot air leaves, its temperature drops. And by observation, you can also see that the more hot it is outside, the more cool the water in the pot gets! And now think, in winters if we keep water in the pot, would it become hot or cold? Think!

Activity 3. How to keep your water bottle cool in the playground?

Based on above observation, can you think of ways to keep the water cool even when you are outside? For this, basically you need to reduce transfer of heat. So you can use any barriers such as steel or even clothing insulation or papers. When a bottle is kept inside clothes, it remains cool for long time. Thermos works on the same principle. Hot tea or cold water- it remains the same for long in a thermos. And do you know that hot and cold are adjectives of the same energy? It is the same entity, only its degree is different for us. Now, think that you do not have a cooler, AC or a fan in your room. How can you make your room cool? How can you create barrier to the hot air coming from outside? Think. Try. Enjoy. Do share your experience.


प्रयोग 3. माठ कशामुळे गार होतो?

हा प्रयोग खूप सोपा आहे! उन्हाळ्यामध्ये आपल्यापैकी अनेकांकडे माठ असेल. तुम्हांला एक सोपी गोष्ट करायची आहे. एक ग्लास माठातलं पाणी घ्या आणि एक ग्लास माठात न ठेवलेलं पाणी घ्या. दोन्ही ग्लासमधलं पाणी पिऊन पाहा. त्यातला फरक अनुभवा. माठात न ठेवलेल्या पाण्याच्या तुलनेत माठात ठेवलेलं पाणी का गार होतं, ह्यावर विचार करा. माठामध्ये काय होतं? पाणी थंड होण्याचं कारण हे आहे की, माठ सच्छिद्र असतो. त्यामध्ये खूप बारीक छिद्र असतात. जेव्हा आपण बाहेरचं गरम पाणी त्यात ठेवतो, माठातली गरम हवा वरच्या बाजूला येते व त्या छिद्रांमधून बाहेर जाते. गरम हवा बाहेर पडल्यामुळे आतलं‌ तपमान कमी होतं. आणि तुम्ही निरीक्षण करू शकता की, जेव्हा बाहेर जास्त गरम होतं, तेव्हा माठातलं पाणी जास्त गार होतं! आता विचार करा, जर हिवाळ्यात आपण माठात पाणी ठेवलं, तर ते गार होईल का गरम? विचार करा!

गंमत कृती 3. खेळाच्या मैदानात तुमची पाण्याची बाटली गार कशी ठेवणार?

माठाच्या निरीक्षणानुसार तुम्ही मैदानातसुद्धा तुमची पाण्याची बाटली गार राहावी म्हणून काही करू शकता का? त्यासाठी तुम्हांला उष्णता इकडून तिकडे जाणं कमी करावं लागेल. त्यासाठी तुम्ही स्टीलसारखा अडथळा वापरू शकता. किंवा बाहेरून कापड किंवा कागदाचं आवरण लावू शकता. जेव्हा तुम्ही बाटली कापडात ठेवता, तेव्हा ती जास्त वेळ थंड राहते. थर्मास ह्याच तत्त्वावर काम करतो- गरम चहा किंवा थंड पाणी- ते त्यात खूप वेळ तसंच राहतं. आणि तुम्हांला माहिती आहे ना की, उष्णता व थंडपणा ही एकाच ऊर्जेची दोन रूपं आहेत! ऊर्जा तीच असते, फक्त आपल्यासाठी तिची तीव्रता वेगळी असते. आता असं समजा की, तुमच्या घरात कूलर, एसी किंवा पंखाही नाहीय. तुमची खोली गार राहावी म्हणून तुम्ही काय कराल? बाहेरची‌ गरम हवा येऊ नये म्हणून तुम्ही कसा अडथळा तयार कराल? विचार करा. प्रयत्न करा. तुमचा अनुभव नक्की सांगा. 

Fun and experiment no. 2

Experiment 2. Hidden lines

Most of us have done this in our childhood! Let's our children do it. Take a lemon. Squize it. Insert a stick or a small paintbrush in its liquid and write some secret lines on a paper. As the liquid dries, the lines will slowly disappear. In a few minutes, they will completely disappear! Get some elder with you and tell him or her to put the paper on a candle. Suddenly the lines reveal! It is because when heated, sugars in the citric acid become brown and visible.

Activity 2. In a paper, make a hole through which you can pass!

Yes! In a small piece of paper- like rough page of your notebook, you can make such a hole that even YOU can pass through it! Think! And you need not need a 5 feet by 2 feet rectangle to pass. Even if it is a large circular ring, you can pass through it! So you need to cut the rough page in such a way that you use its maximum space without breaking it. So you can have a very large ring and YOU can easily pass through it! There are multiple ways to do this. Think. Try. Enjoy. Do share your experience.


प्रयोग 2. अदृश्य ओळी

आपल्यापैकी अनेकांनी लहानपणी हा प्रयोग केला आहे! आता मुलांसोबत करूया. लिंबाचा रस काढा. त्यामध्ये एक काडी किंवा छोटा पेंटब्रश बुडवा व एका कागदावर काही ओळी लिहा. जसं ते द्रव कोरडं होईल, तशा त्या ओळी दिसेनाशा होतील. काही मिनिटांमध्येच त्या अदृश्य होतील. मोठ्यांची मदत घेऊन तो कागद आता मेणबत्तीवर हळुवार धरा. अचानक त्या ओळी परत दिसायला लागतील! हे होण्याचं कारण म्हणजे सायट्रिक आम्लामधील शर्करा (शुगर) घटकांना गरम केल्यावर ते तपकिरी होतात व म्हणून दिसू लागतात.

गंमत 2. कागदामध्ये असं छिद्र पाडा ज्यामधून तुम्ही जाऊ शकाल!

हो! छोटा कागद घ्या- तुमच्या रफ वहीचं एक पान चालेल. त्यामध्ये तुम्ही असं छिद्र करू शकता ज्यामधून तुम्ही जाऊ शकाल! विचार करा! तुम्हांला जाण्यासाठी पाच फूट बाय दोन फूट अशा छिद्राचीच गरज आहे असं नाही. एखादा मोठा हार असेल किंवा एखादी पुरेशी मोठी वर्तुळाकार रिंग असेल तरी तुम्ही त्यातून जाऊ शकता! तुम्हांला कागद असा कट करायचा आहे ज्यामुळे तुम्हांला तो न तुटता त्याच्या आत जास्तीत जास्त जागा मिळेल. त्यामुळे एक खूप मोठी बांगडी किंवा हार तयार होईल व तुम्ही सहज त्यामधून जाऊ शकाल! हे अनेक प्रकारे करता येतं. विचार करा. प्रयत्न करा. एंजॉय करा. तुमचा अनुभवही सांगा.

50 fun- experiments for 50 days!

Hello. School students now have holidays! Engaging them in creative work is a task for parents! I am bringing you 50 fun experiments for the children. Every day, I will post one experiment and also one fun activity on my blog. These experiments do not need anything that is not available in your house or neighbourhood! All these things are very simple to do and enjoy! They are suitable for 8 + children and adults. Starting with this this today.

Experiment 1. Miraculous stopping of water!

This fun experiment was told by my daughter Advika !Take a glass full of water. Take a thick sheet of paper or cardboard paper. It should be larger than the diameter of the glass. Fill the water completely in the glass. Then keep the paper sheet on the glass. Take the glass above the sink. Tightly hold the glass and the sheet. Now lift the glass and turn it upside down! Remove your hand supporting the sheet! To your surprise, the sheet does not fall and the water does not fall! The sheet does not have any support from below! This happens, because weight of the water is less than upward atmospheric pressure! The glass should be completely filled! Do this 2-3 times and enjoy!

Activity 1. A cracker from a paper!

This is also shown by Advika! Have you ever made a small cracker creating a loud sound from a paper? It does not even take a minute! You have to fold the paper twice and then there is a trick! Ask to your friends and try yourself. It is very easy! It can be used to surprise or scare your friends!

Do share your experience. Everyday I will be posting one such fun experiment and one activity on my blog.

(Thanks for reading. You can share with your near ones. - Niranjan Welankar 09422108376. Sky watching, meditation, fun learn and fitness sessions. Date of writing the article: 1 May 2025)

50 दिवसांसाठी 50 गमती आणि प्रयोग!

नमस्कार! मुलांना सुट्ट्या लागल्या आहेत. त्यांचा वेळ कसा जाणार ही‌ पालकांची चिंता आहे. मुलांसाठी 50 गमती व प्रयोग मी आणत आहे. दररोज मी माझ्या ब्लॉगवर एक प्रयोग व एक गमतीची कृती पोस्ट करेन. ह्या प्रयोगांसाठी घरामध्ये असलेल्या गोष्टीच लागतील! हे सर्व प्रयोग व गमती करायला अगदी सोप्या आहेत. वय 8 पासून पुढची व मोठेही त्याचा आनंद घेऊ शकतात. हा पहिला प्रयोग.

प्रयोग 1. पाणी कसं पडत नाही?

हा आश्चर्यकारक प्रयोग मला माझ्या मुलीने- अद्विकाने करून दाखवला! एक ग्लास पाण्याने पूर्ण भरा. एक ग्लासच्या आकारापेक्षा मोठा पुठ्ठा घ्या. ग्लासपेक्षा थोडा मोठा आकार कापून घ्या. ग्लासमध्ये पाणी पूर्ण् भरा. ग्लासवर पुठ्ठा ठेवा. आता ग्लास सिंकच्या वर धरा. ग्लास व पुठ्ठा दोन्ही व्यवस्थित पकडा. आता ग्लास उलटा करा! पुठ्ठ्याच्या खाली ठेवलेला हात काढून घ्या. हात काढला तरी पुठ्ठा पडत नाही आणि पाणीही पडत नाही! खालून काहीच आधार नसूनही पुठ्ठा पडत नाही! हे होण्याचं कारण म्हणजे पाण्याचं वजन हे खालून वरच्या दिशेने असलेल्या वातावरणाच्या दाबापेक्षा कमी असतं! ग्लास पूर्ण भरलेला मात्र हवा. 2-3 वेळेस हे करून पाहा व आनंद घ्या!  

गंमत कृती 1. कागदापासून फटाका बनवा!

हीसुद्धा गंमत अद्विकाने मला दाखवली. कागदापासून तुम्ही मोठा दचकवणारा आवाज करणारा फटाका बनवला आहे का? त्याला एक मिनिटही लागत नाही. एक कागद घ्या, त्याला दोनदा दुमडा. मग त्यावर एक ट्रिक करायची! थोडा प्रयत्न करून पाहा व तुमच्या दोस्तांना विचारा. खूप सोपं आहे. मित्रांना दचकवायला किंवा घाबरवायला नक्की वापरता येईल!
 

तुमचा अनुभव नक्की शेअर करा. मी दररोज माझ्या ब्लॉगवर असा एक प्रयोग व एक गंमत पोस्ट करेन.

(वाचल्याबद्दल धन्यवाद. लेख जवळच्यांसोबत अवश्य शेअर करावा. -निरंजन वेलणकर 09422108376. आकाश दर्शन, ध्यान, फन- लर्न व फिटनेस सत्र. लेख लिहीण्याचा दिनांक: 1 मे 2025)